Drewniane skarby Mazowsza - szlak drewnianej architektury sakralnej.

Mazowsze jest niezwykle bogate w przykłady sakralnego budownictwa drewnianego. Na terenie województwa odnotować można ponad 200 godnych uwagi obiektów.

Na obecnym etapie realizacji projektu "Skarbiec Mazowiecki - szlaki turystyczne obiektów sakralnych w Warszawie i na Mazowszu" pragniemy  zachęcić do odwiedzenia i poznania wybranych obiektów.

Na Mazowieckim Szlaku Drewnianej Architektury Sakralnej, któremu nadajemy nazwę Drewniane skarby Mazowsza, będziecie Państwo mogli zwiedzić aż 67 niezwykłych obiektów. Są to w większości mało znane i, choćby z tego powodu, rzadko odwiedzane kościoły i kaplice. Przy typowaniu obiektów braliśmy pod uwagę przede wszystkim ich historię, walory architektoniczne, rolę w lokalnym i ponadlokalnym życiu religijnym. Znajdujące się na szlakach świątynie pozwalają zapoznać się z różnorodnymi, zmieniającymi się w ciągu wieków, formami ich rozplanowania, kształtowania bryły, czy też wyposażenia i zdobienia wnętrza.

Na szlaku Drewniane skarby Mazowsza umieszczone zostały drewniane obiekty sakralne, podzielone na 6 tzw.  pętli: ciechanowską(14 obiektów), ostrołęcką (11), płocką (14), siedlecką (9), warszawską-wschodnią (8) i warszawską-zachodnią (10). W przygotowaniu - pętla radomska (7)

Dla zainteresowanych materiałami drukowanymi wydaliśmy miniprzewodnik "Drewniane skarby Mazowsza" z mapą.

Jeśli już dotrzemy na północno-wschodni kraniec obecnego województwa mazowieckiego, musimy koniecznie zjechać z głównego szlaku. Po to, aby dojechać do miejscowości Łyse, która słynie nie tylko ze znanych na całą Polskę konkursów na najpiękniejszą palmę wielkanocną, ale także z jednego z nielicznych drewnianych kościołów transeptowych, jakie pod koniec XIX w. wznoszono na Kurpiach.

Chociaż pierwsza wzmianka o niewielkiej osadzie pod nazwą Łyse pochodzi dopiero z 1775 r., to jednak została ona prawdopodobnie założona niedługo po potopie szwedzkim, a więc w 2. poł. XVII w. Ale dopiero odkrycie 1808 r. w jej okolicach bogatych złóż bursztynu pozwoliło na rozwój miejscowości.

Już wtedy istniała we wsi, wybudowana w 1789 r., drewniana kaplica filialna pw. św. Anny, należąca do oddalonej o 15 km parafii w Myszyńcu. Wówczas księża z parafii przybywali jedynie na odpust w uroczystość św. Anny oraz na spowiedź wielkanocną. Dopiero po rozbudowie kaplicy, która miała miejsce w latach 1862-1863, odprawiano w niej jedną Mszę św. w każdą niedzielę roku. Minęło kolejne kilka lat, zanim w 1870 r. zamieszkał w Łysech na stałe ksiądz, którym był wikariusz z macierzystej parafii w Myszyńcu.

Staraniem jednego z kolejnych księży (późniejszego pierwszego proboszcza parafii w Łysech), ks. Józefa Gadomskiego, w 1882 r. został wybudowany kościół drewniany. Dwa lata później przy nowej świątyni samodzielną parafię pw. św. Anny erygował 16 września 1884 r. biskup płocki Kacper Borowski. Przez kolejne 116 lat kościół drewniany pełnił funkcje świątyni parafialnej.

W latach 1998-2000, staraniem ks. Czesława Oleksego, wybudowano nową świątynię murowaną, do której w 2000 r. przeniesiono nabożeństwa parafialne. 20 grudnia 2000 r. kościół został pobłogosławiony przez biskupa łomżyńskiego Stanisława Stefanka. Wówczas też miejscowa parafia zmieniła wezwanie na Chrystusa Króla Wszechświata. A Msze św. w starym kościele odbywają się już tylko "przy szczególnych okazjach". Jedną z nich jest Niedziela Palmowa.

CIEKAWOSTKI

Od lat w Łysech uroczyście obchodzona jest Niedziela Palmowa, a jej największą atrakcję stanowią konkursy na najpiękniejszą palmę. Palmy kurpiowskie charakteryzują się nie tylko znacznymi rozmiarami (największe dochodzą do 10 m), ale także sposobem wykonania (oplatanie roślinnością pręta leszczyny lub młodej sosny) i bogatą dekoracją, na którą składają się kwiaty wykonane z bibułki oraz kolorowe wstążki.

Na tydzień przed Wielkanocą warto przyjechać do Łysech jeszcze z tego powodu, że przy okazji prezentacji najpiękniejszych palm wielkanocnych odbywa się wówczas festyn, podczas którego można podziwiać występy zespołów ludowych, obejrzeć wycinanki kurpiowskie i skosztować wielu regionalnych potraw.