Bijące Serce Historii

W pierwszej fazie tej części projektu "Skarbiec Mazowiecki" proponujemy zwiedzanie 48 świątyń, uwzględniają one podstawowe kategorie zwiedzania, np."  kościoły wotywne, świątynie związane z kapłańską drogą bł. ks. Jerzego Popiełuszki, kościoły Traktu Królewskiego a także miejsca związane z bł. Janem Pawełem II.

Dominikanie przybyli do Warszawy pod koniec XVI w. W 1603 r. na nabytym gruncie między ulicami Freta i Rybakami postawili prowizoryczne klasztor, kaplicę oraz cegielnię, w której wyrabiali cegłę na budowę przyszłej świątyni i klasztoru.

Budowę rozpoczęto w 1604 r. według projektu i pod kierunkiem o. Wojciecha Sękowskiego. Prace te kontynuował Jan Włoch i Jan Baptysta Trevano. W 1605 r. poświęcono kamień węgielny pod budowę, a w rok później w ukończonym już prezbiterium odprawiono Mszę św. poprzedzoną przeniesieniem z kościoła pw. Nawiedzenia NMP na Nowym Mieście relikwii św. Jacka.

Budowę klasztoru kontynuował przeor Jacek Baryczka, w czym finansowo pomagała mu cała rodzina. Po ukończeniu prac założył w zabudowaniach klasztornych Studium Formale (później Studium Generale równe w prawach z Uniwersytetem w Krakowie) zwane Baricianum, gdzie wykładali profesorowie teologii i filozofii.

W XVII w. Warszawa była nękana zarazami, podczas których świątynie zamykano. Kościół św. Jacka pełnił jednak w czasach morowych posługę duszpasterską - przez specjalne otwory w drzwiach wejściowych.

Podczas potopu szwedzkiego w 1655 r. w wielkim refektarzu klasztoru toczyły się rokowania pomiędzy przedstawicielami Karola Gustawa a magistratem Warszawy w sprawie poddania miasta. Szwedzi zajęli klasztor na kwatery dla swoich wojsk. W 1656 r. w czasie zdobywania miasta przez wojska Jana Kazimierza świątynia i klasztor, będące częścią systemu obronnego miasta, zostały zniszczone. Odbudowano je wkrótce i już w czerwcu 1661 r. odbyła się uroczystość poświęcenia kościoła.

Po odbudowie na przełomie XVII i XVIII w. wystrój oraz wyposażenie świątyni należały do najcenniejszych w Warszawie, a biblioteka klasztorna była jedną z najbogatszych w Polsce.

W okresie rozbiorów i wojen napoleońskich w klasztorze umieszczono szpital i koszary wojskowe. Zakon oraz klasztor z kościołem ponownie podupadły, aby dźwignąć się na krótko w okresie Królestwa Polskiego. Po upadku powstania styczniowego - w ramach represji carskich - zakon dominikanów uległ kasacji. Świątynia stała się kościołem rektorskim i filialnym parafii nowomiejskiej. W klasztorze umieszczono szkołę i ochronkę, w której pracował znany bajkopisarz Stanisław Jachowicz.

W 1944 r. mieścił się tu szpital polowy,w którym podczas bombardowania zginęło ok. 1000 osób. Zniszczone zostały kościół i klasztor, ocalały tylko fragmenty murów i część kaplicy Kotowskich.

W 1947 r. dominikanie wrócili do Warszawy i przystąpili do odbudowy założenia kościelno-klasztornego.