Koronacja obrazów Najświętszej Maryi Panny jest jednym z przejawów czci Jej oddawanej. Szczególnie od czasu Soboru Efeskiego w 431 r., gdzie potwierdzono prawdę wiary, że Najświętsza Maryja Panna jest Matką Boga, Syna Bożego, Jezusa Chrystusa, zaczęto na Wschodzie i Zachodzie ukazywać w sztuce Maryję z koroną na głowie, czasami siedzącą na tronie. Wówczas zrodził się zwyczaj przyozdabiania obrazów Najświętszej Maryi Panny, a potem także, ozdobnymi sukienkami. W VIII w. z powodu nadużyć w kulcie obrazów i przypisywania im niejako mocy magicznych wybuchła otwarta walka przeciwko umieszczaniu ich w świątyniach, znana pod nazwą ikonoklazmu czy obrazoburstwa. W tej sprawie głos zabrał Sobór Nicejski II w 787 r., który wypowiedział się w obronie kultu. Naukę tę potwierdził później Sobór Trydencki (1545-1563), a w naszych czasach Sobór Watykański II.

 

W ostatnich dziesięcioleciach w nurcie odnowy posoborowej wypracowano jej nowy i bogaty obrzęd liturgiczny. W 1975 r. wydano instrukcję, w której czytamy, że "koronowane mogą być tylko obrazy lub rzeźby Matki Boskiej. Wyłącza się obrazy innych świętych lub błogosławionych. Jeśli zaś kompozycja artystyczna przedstawia Matkę Boską z Dzieciątkiem Jezus, wówczas należy koronować obie postacie". Instrukcja przypomina ponadto, że "obrazy przedstawiane do koronacji powinny wyróżniać się szczególną czcią, tak aby obrzęd koronacji był wyrazem pragnień i pobożności wiernych względem Matki Boskiej, zaś korony należy tak wykonać, by jaśniały szlachetną prostotą i prawdziwą sztuką". W 1981 r. Jan Paweł II, zatwierdził opracowany przez Kongregację : "Obrzęd koronacji wizerunku Najświętszej Maryi Panny”. W Polsce wydano tę liturgiczną księgę w Katowicach w 2004 r.

 

 Zwyczaj koronacji wizerunków maryjnych powstał w Rzymie. Franciszkanie, szczególni czciciele kultu Matki Bożej, w okresie szerzącego się protestantyzmu zaczęli zbierać szlachetne kruszce, wyrabiać z nich korony i sukienki i przyozdabiać nimi obrazy. Inicjatorem tego przedsięwzięcia był kapucyn Hieronim Paolucci (+ 1620). Do rozwoju koronowania wizerunków Maryi przyczyniło się zainteresowanie papieży tą kwestią. Pierwszym oficjalnie koronowanym przez papieża obrazem Mat ki Bożej był wizerunek z zakrystii bazyliki św. Piotra w Rzymie, a uroczystość odbyła się w 1631 r. Oprócz koronacji papieskich rozpowszechniły się też koronacje biskupie, a nawet prywatne.

 

Koronacje wizerunków maryjnych w Polsce rozpoczęły się dopiero w XVIII w., choć niektóre źródła podają, że jako pierwszy koronowany został w 1651 r. obraz Matki Bożej Łaskawej z Warszawy. Nie ma natomiast wątpliwości, iż w 8 września 1717 r. odbyła się pierwsza uroczysta koronacja papieska obrazu Matki Bożej Częstochowskiej. Obraz Jasnogórskiej Pani koronował biskup chełmski Krzysztof Jan Szembek. W okresie 1717-2013 przeprowadzono w Polsce 218 koronacji wizerunków Matki Bożej. Ostatnia 218. koronacja papieska wizerunku Matki Bożej odbyła się 7 września 2013 r. Drogocenne korony na obraz Matki Bożej Pólkowskiej nałożyli kard. Stanisław Dziwisz, metropolita krakowski, abp Stanisław Gądecki, metropolita poznański i biskup kaliski Edward Janiak. W ujęciu historycznym w okresie I Rzeczypospolitej miało miejsce 28 koronacji wizerunków maryjnych, w okresie niewoli narodowej 12, w okresie II Rzeczypospolitej 21 i w latach 1945-2013 157 koronacji.

 

Dwaj wielcy Polacy ukoronowali najwięcej wizerunków maryjnych: prymas Polski, Stefan kard. Wyszyński – 38, abp Karol Wojtyła - 6 i papież Jan Paweł II – 28, razem 34.

 

Wśród wielu koronowanych wizerunków maryjnych diademami papieskimi należącymi do Kościoła rzymskokatolickiego mamy: jeden wizerunek Bożej Rodzicielki w Sanktuarium grekokatolickim w Jarosławiu,  koronowany 24 września 1995 przez kardynała Achillesa Silvestriniego z Watykanu i dwa w Sanktuariach Kościoła ormiakokatolickiego w Gdańsku.

Matka Boża Łaskawa koronowany 30 maja 1937 przez arcybiskupa lwowskiego obrządku ormiańskiego Józefa Teodorowicza (obraz paochodzi ze Stanisławowa obecnie Iwanofrankowńsk na Ukrainie), oraz w Gliwicach Najświętszej Maryi Panny Łysieckiej-Matki Bożej Ormiańskiej koronowany 3 września 1989. Koronatorami byli Prymas Polski Józef kardynał Glemp i Patriarcha ormiański Jan Piotr XVIII Kasparian (obraz pochodzi z Łysca na Ukrainie).

 

Na szczególną uwagę zasługują Madonny Kresowe, zwane „Wygnankami”. Po II wojnie światowej w wyniku zmiany granic wraz z przesiedleńcami przybyły na obecne tereny „wizerunki maryjne”, które były koronowane diademami papieskimi przed 1939 r. na dawnych Kresach Rzeczypospolitej i znalazły swoje nowe miejsce: z Sokala w Hrubieszowie, z Podkamienia we Wrocławiu, z Lwowa w Gdańsku, z Lwowa w Lubaczowie, z Bolszowców w Gdańsku, z Latyczowa w Lublinie, z Lwowa we Wrocławiu, z Kochawiny w Gliwicach, z Rudek w Jasieniu, z Żółkwi w Warszawie, ze Stanisławowa w Gdańsku, z Jazłowca w Szymanowie.

 

Rekoronacje wizerunków mają miejsce, gdy korony zostaną skradzione, lub z okazji ważnego jubileuszu następuje ponowne nałożenie nowych koron na skronie Jezusa i Maryi.

 

Ostatnia rekoronacja miała miejsce 15 września 2013r. w święto Matki Bożej Bolesnej z okazji jubileuszu 300-lecia konsekracji bazyliki podczas Eucharystii ks. abp Tadeusz Gocłowski dokonał re koronacji Cudownej Piety Matki Bożej Bolesnej, Pani Jarosławskiej.

Data koronacji: 08.09.1755 r. Koronatorem był biskup przemyski Wacław Hieronim Sierakowski. Była to 14. kolejna koronacja papieska w Polsce.

 

 Wizerunki maryjne wg diecezji : 23 - krakowska, 14 - przemyska, 10 - poznańska, tarnowska, 9 - kaliska, 8 - kielecka, 7 - częstochowska, gliwicka, radomska, 6 - gdańska, pelplińska, płocka, zamojsko-lubaczowska, 5 - lubelska, opolska, siedlecka, toruńska, warszawska, włocławska, wrocławska, 4 - bielsko-żywiecka, katowicka, łomżyńska, łowicka, rzeszowska, sandomierska, 3 - białostocka, gliwicka, sosnowiecka, świdnicka, warmińska, 2 - drohiczyńska, ełcka, łódzka, 1 – bydgoska, koszalińsko-kołobrzeska, legnicka, szczecińsko-kamieńska, zielonogórsko-gorzowska, grekokatolicka przemysko-warszawska.

 

 Koronowanych wizerunków nie posiadają diecezje: elbląska, warszawsko-praska, grekokatolicka wrocławsko-gdańska, ordynariat polowy.

 

 Pozostałe koronowane wizerunki poza granicami Polski: Berdyczów (Ukraina) - Matka Boża Berdyczowska, sanktuarium się odrodziło; Białynicze (Białoruś) - Matka Boża Białynicka, sanktuarium się odradza; Łuck (Ukraina) - Matka Boża Różańcowa, sanktuarium się odrodziło; Międzyrzec Ostrogski (Ukraina) - Wołyńska Uzdrowicielka, w gestii prawosławnych; Poczajów (Ukraina) - Matka Boża Poczajowska, w gestii prawosławnych; Szydłów(Siluwa, Litwa) - Najświętsza Bogurodzica Szydłowiecka Pani, sanktuarium istnieje; Troki (Trokai, Litwa) - Matka Boża Pocieszenia, sanktuarium istnieje; Wilno (Litwa) - Matka Boża Świętomichalska, sanktuarium istnieje; Wilno (Litwa) - Matka Boża Miłosierdzia-Ostrobramska, sanktuarium istnieje; Żyrowice (Białoruś) - Najświętsza Panna Żyrowicka, w gestii prawosławnych.

 

Sanktuaria z koronowanymi wizerunkami maryjnymi Matki Bożej posiadają wezwania maryjne z następującymi wyjątkami: Kalisz - Sanktuarium św. Józefa, Góra Świętej Anny - Święta Anna Samotrzecia, Gostyń - Świętogórska Róża Duchowna, Bardo Śląskie - Dolnośląska Strażniczka Wiary Niezastąpionym przewodnikiem po koronowanych wizerunkach maryjnych jest dzieło Sióstr Niepokalanek z Szymanowa pt. „Z dawna Polski Tyś Królowa”. Ostatnie piąte wydanie obejmuje okres 1717-1999 i 191 koronowanych wizerunków maryjnych. Publikację tę można jeszcze nabyć u Sióstr Niepokalanek: ul. Szkolna 2, 96-516 Szymanów, tel. 46-861 35 50.

 

Wykaz wszystkich wizerunków Bożej Rodzicielki koronowanych diademami papieskimi jest w moim posiadaniu i mogę udostępnić drogą elektroniczną. Krzysztof Przygoda, 501 325 871, przygodak@onet.pl