Kościół ewangelicko-reformowany

Al. Solidarności 74, 00-175 Warszawa

Szlak: Bijące Serce Historii, pętla: Warszawski szlak ekumeniczny

  • Widok ogólny
  • Wnętrze
  • Wnętrze
  • Wnętrze
  • Wnętrze
Następny

Komentarze i materiały użytkowników


Podziel się materiałami lub linkami do tego obiektu

Aby przesyłać materiały dotyczące obiektów trzeba być zalogowanym!
LogowanieZaloguj się

Komentarze użytkowników 0

Twój komentarz będzie pierwszy. Zapraszamy Cię do wyrażenia swojej opinii!

Twój komentarz

Aby dzielić się opiniami nt poszczególnych obiektów trzeba być zalogowanym!
LogowanieZaloguj się

Opis


Informacje podstawowe

województwo mazowieckie, powiat warszawski, gmina Warszawa

archidiecezja warszawska, dekanat śródmiejski


Współrzędne GPSGPS: N 52.243863, E 20.998480

Strona WWWWWW


HistoriaHistoria

Ewangelicy-reformowani (kalwiniści) należą do najstarszych historycznych wspólnot protestanckich Europy i wywodzą się z nurtu reformacji szwajcarskiej, ukształtowanej na bazie myśli Jana Kalwina i Ulricha Zwingliego. Niewielka, ale bardzo aktywna, społeczność …

ArchitekturaArchitektura

Autorem projektu kościoła jest warszawski architekt Adolf Loewe, parafianin, w l. 1869-1885 prezes Kolegium Kościelnego warszawskiego zboru ewangelicko-reformowanego. Budowla została wzniesiona w stylu neogotyckim. Posiada wysoką ażurową wieżę (ok.60 m), …

ZabytkiZabytki

Wnętrze warszawskiego kościoła ewangelicko-reformowanego charakteryzuje zgodna z głoszonymi zasadami wiary prostota wyposażenia; nie odnajdziemy tu ozdobnych ołtarzy czy rozpraszających uwagę zdobień i dzieł sztuki. Najistotniejszym elementem jest krzyż umieszczony w …

W otoczeniuW otoczeniu

• Dawny Pałac Działyńskich (al. Solidarności 74a)– wzniesiony ok. 1740 r. dla architekta saskiego J.Z. Deybla, w l. 20 XIX w. przebudowany w stylu neoklasycystycznym. W l. 1790-1820 był własnością …

Daty historyczneDaty historyczne

1776 – utworzenie warszawskiej parafii ewangelicko-reformowanej; 1866 (30 października) – rozpoczęcie budowy kościoła na Lesznie wg proj. A. Loewego; 1880 (24 października) – poświęcenie kościoła; 1905 – uroczystości 400-lecia urodzin …

Na szlakuNa szlaku

Cerkiew Prawosławna św. Marii Magdaleny, al. Solidarności 52; Synagoga im. Zalmana i Rywki Nożyków, ul. Twarda 6;
Bijące Serce Historii to zbiór tras i proponowanych sposobów zwiedzania warszawskich kościołów. Nazwa szlaku  wyraża przekonanie, że w warszawskich kościołach zapisana została historia stolicy i Polski.

W pierwszej fazie tej części projektu "Skarbiec Mazowiecki" proponujemy zwiedzanie 48 świątyń, uwzględniają one podstawowe kategorie zwiedzania, np."  kościoły wotywne, świątynie związane z kapłańską drogą bł. ks. Jerzego Popiełuszki, kościoły Traktu Królewskiego a także miejsca związane z bł. Janem Pawełem II.

Ewangelicy-reformowani (kalwiniści) należą do najstarszych historycznych wspólnot protestanckich Europy i wywodzą się z nurtu reformacji szwajcarskiej, ukształtowanej na bazie myśli Jana Kalwina i Ulricha Zwingliego. Niewielka, ale bardzo aktywna, społeczność ewangelików reformowanych była obecna w życiu miasta od XVI stulecia. Jednak obowiązujący wciąż na Mazowszu dekret księcia Janusza zabraniał osiedlania się innowiercom i posiadania własnych świątyń. Dlatego dopiero w XVIII w., po traktacie warszawskim 1768, możliwe stało się oficjalne utworzenie tutejszej parafii (1776). Korzystała ona ze skromnego obiektu w ówczesnej jurydyce Leszno (rejon obecnej al. Solidarności). Dziś w dawnym budynku kościelnym ma swoją siedzibę Warszawska Opera Kameralna. Budowę obecnego kościoła rozpoczął w 1866 r. ks. Józef Spleszyński - pastor warszawskiego zboru w l. 1808-1879. Z powodu braku funduszy prace trwały aż czternaście lat. Niewielka społeczność ewangelicko-reformowana, mimo ofiarności parafian, musiała na ten cel zaciągnąć sporą pożyczkę. Dopiero w 1878 r. udało się wznieść wieżę i przykryć sklepieniem nawy. O budowie informowała warszawiaków ówczesna prasa. Choć zdarzały się i głosy krytyczne, pisano przede wszystkim, że „będzie to ozdoba panoramy miasta”, a strzelista wieża „wygląda jak delikatna, ażurowa koronka”. 24 października 1880 r. nowy kościół poświęcił ks. August Diehl. Uroczystość otwarcia stała się wydarzeniem w życiu miasta - zgromadziła oprócz miejscowych ewangelików reformowanych, przedstawicieli zaprzyjaźnionych kościołów z Litwy, Łotwy i Żmudzi, wielu zaproszonych gości, wśród których znajdowali się przedstawiciele świata nauki, finansjery i prasy, a także władze Królestwa oraz prezydent Warszawy Sokrates Starynkiewicz. Po otwarciu nowego kościoła dawny obiekt przeznaczono na inne cele parafialne (mieścił się tam sierociniec, sala konferencyjna i biura). Przy parafii działały liczne instytucje charytatywne – szkoła elementarna, przytułek dla sierot, dom starców i kalek. W okresie międzywojennym parafia skupiona przy kościele na Lesznie działała bardzo aktywnie, rozwijały się wydawnictwa (w tym wydawane do dziś czasopismo „Jednota”), biblioteka, pomoc chorym i ubogim, praca ekumeniczna .Do wybuchu II wojny światowej na terenie Rzeczpospolitej funkcjonowały dwa Kościoły Ewangelicko-Reformowane (Jednota Warszawska i Jednota Wileńska), stanowiące osobne organizmy ustrojowe. W czasie okupacji kościół i zabudowania parafialne stanowiły tzw. enklawę ewangelicką w rejonie utworzonego przez Niemców getta żydowskiego. Sąsiadujące bezpośrednio z zamkniętą dzielnicą obiekty stały się punktami pomocy dla ludności żydowskiej (przerzuty dokumentów, ludzi, żywności), co upamiętnia znajdujący się na tyłach al. Solidarności jeden z pomników granic getta warszawskiego. Wielu ewangelików reformowanych, związanych z warszawskim kościołem, było zesłanych do obozów, zaangażowanych w konspirację czy walkę zbrojną, zarówno w kampanii wrześniowej jak i w powstaniu warszawskim. W 1944 r. kościół został poważnie uszkodzony (m.in. spłonęło prezbiterium wraz z drewnianą neogotycką kazalnicą, zniszczono zakrystie, a postrzelaną wieżę Niemcy przygotowali do wysadzenia), ale cała budowla ocalała, a zniszczenia po wojnie powoli odbudowano. Początkowo stan obiektu uniemożliwiał jego użytkowanie, korzystano więc z kaplicy metodystów przy ul. Mokotowskiej. Jednak już od 1947 r. (dzięki ofiarności wiernych, ale także pomocy kościołów szwajcarskich) nabożeństwa w kościele odbywały się regularnie. Aż do 1956 r. zbierali się w nim także luteranie, których świątynia na pl. Małachowskiego spłonęła we wrześniu 1939 r. Niewielka społeczność parafii skupionej przy kościele ewangelicko-reformowanym na Lesznie przez stulecia odciskała swą obecność w życiu miasta. Składały się na nią działania takich zasłużonych dla Warszawy rodów, jak m.in.: Arctowie, Tepperowie, Folandowie, Wernerowie, Drege’owie, Marconi czy Semadeni. Kościół i sąsiadujące z nim budynki parafialne służą także jako siedziba biskupów (superintendentów) - zwierzchników Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w Polsce oraz Konsystorza (najwyższego organu wykonawczego Kościoła). Są żywym ośrodkiem nie tylko religijnym. Przy parafii (w zakrystii kościoła) funkcjonuje Biblioteka Synodu, duszpasterstwo cudzoziemców narodowości chińskiej i wietnamskiej, działa Polskie Towarzystwo Hugenockie, ekumeniczny chór kameralny, w którym śpiewają osoby różnych wyznań. Parafia sprawuje patronat nad orkiestrą Concerto Polacco oraz chórem Sine Nomine, które wykonują utwory z epoki baroku i klasycyzmu. Organizowane w kościele koncerty cieszą się wielką popularnością wśród mieszkańców Warszawy.
Autorem projektu kościoła jest warszawski architekt Adolf Loewe, parafianin, w l. 1869-1885 prezes Kolegium Kościelnego warszawskiego zboru ewangelicko-reformowanego. Budowla została wzniesiona w stylu neogotyckim. Posiada wysoką ażurową wieżę (ok.60 m), wzorowaną na wieży gotyckiej katedry NMP we Fryburgu (niem. Freiburg im Breisgau), określanej jako „najpiękniejsza wieża kościelna świata chrześcijańskiego”. W realizacji budowli warszawskiej zastosowano rozwiązania z żeliwa, tak zewnątrz (konstrukcja górnej części wieży), jak i wewnątrz (żeliwne słupy, empory). Przy wznoszeniu obiektu miały swój udział znane warszawskie firmy przemysłowe – firma budowlana Kazimierza Granzowa, zakłady metalowe „Lilpop ,Rau i Loewenstein”, kamieniarskie i szklarskie przedsiębiorstwa Sikorskiego i Enderlina. Piękna, choć surowa architektura wnętrza świątyni, ukształtowanie sklepień, charakterystyczne dla wnętrz kościołów protestanckich empory – wsparte na żeliwnych kolumnach galerie, usytuowane wzdłuż naw bocznych - jest wyrazem obowiązującej doktryny, której naczelną zasadą jest „soli Deo gloria” (jedynie Bogu chwała).
Wnętrze warszawskiego kościoła ewangelicko-reformowanego charakteryzuje zgodna z głoszonymi zasadami wiary prostota wyposażenia; nie odnajdziemy tu ozdobnych ołtarzy czy rozpraszających uwagę zdobień i dzieł sztuki. Najistotniejszym elementem jest krzyż umieszczony w prezbiterium. Przed nim stoi drewniany Stół Pański (przy którym sprawowane są liturgia Słowa i liturgia Wieczerzy Pańskiej), z otwartą i zwróconą w stronę wiernych Biblią. Dawniej ozdobą wnętrza była wysoka drewniana neogotycka kazalnica, która spłonęła w czasie powstania 1944 r. Obecnie zwracają uwagę zachowane oryginalne elementy dawnego wystroju m.in.: neogotycka drewniana chrzcielnica, zabytkowe organy, ławki i pięknie opracowana stolarka drzwiowa. Warte uwagi są tablice poświęcone pamięci Jana Łaskiego i Mikołaja Reja z Nagłowic – postaci ważnych nie tylko dla historii polskiej reformacji, ale przede wszystkim dla polskiej kultury. Zasługi reformowanych dla języka polskiego są dumą tej wspólnoty (jej wyrazem jest także słynna Biblia Brzeska – wydana w 1563 r. pod protektoratem Mikołaja Radziwiłła w i uznawana za pierwszy przekład Pisma Świętego z języków oryginalnych na polski język narodowy).
• Dawny Pałac Działyńskich (al. Solidarności 74a)– wzniesiony ok. 1740 r. dla architekta saskiego J.Z. Deybla, w l. 20 XIX w. przebudowany w stylu neoklasycystycznym. W l. 1790-1820 był własnością rodziny Działyńskich, którzy stworzyli tu m.in. słyną bibliotekę. Od 1823 r. stanowił własność gminy ewangelicko-reformowanej. Działała tu szkoła elementarna, przytułek dla sierot, a od 1900 r. dom starców i kalek. W czasie powstania warszawskiego 1944 pałac został poważnie zniszczony, po wojnie odbudowany. Obecnie zwrócony parafii; • Tzw. Pałacyk Zuga (Dom Dysydentów, al. Solidarności 76a) – budynek plebanii, zbudowany w 1780 r. wg projektu wybitnego architekta Szymona Bogumiła Zuga – siedziba warszawskiej parafii ewangelicko-reformowanej oraz biskupa, Konsystorza, redakcji czasopisma „Jednota”, a w l. 1959-1974 także Polskiej Rady Ekumenicznej; • Budynek starego kościoła ewangelicko-reformowanego (al. Solidarności 76b)- przebudowany w końcu XVIII stulecia przez architekta Szymona Bogumiła Zuga. Po otwarciu nowego kościoła mieścił m.in. parafialny sierociniec. W czasie powstania warszawskiego 1944 r. został poważnie zniszczony, po wojnie odbudowany. W l. 1954-1975 działał tu Studencki Teatr Satyryków (STS), a od 1986 r. stał się siedzibą Warszawskiej Opery Kameralnej;
1776 – utworzenie warszawskiej parafii ewangelicko-reformowanej; 1866 (30 października) – rozpoczęcie budowy kościoła na Lesznie wg proj. A. Loewego; 1880 (24 października) – poświęcenie kościoła; 1905 – uroczystości 400-lecia urodzin Mikołaja Reja; 1910 – uroczystości 350-lecia śmierci Jana Łaskiego; 1926 – wydanie pierwszego numeru pisma religijno-społecznego „Jednota”; 1944 – pożar i częściowe zniszczenie kościoła i budynków parafialnych ; 1945-1947 - odbudowa pierwszych zniszczeń; 1947-1956 – świątynia służy także wiernym kościoła luterańskiego w Warszawie; 1946 – wznowienie wydawania pisma „Jednota”; 1951 –jubileusz 175-lecia parafii; 1959 – remont i adaptacja odzyskanego w 1958 r. tzw. Pałacyku Zuga (dawnego budynku parafialnego) oraz remont elewacji kościoła i uszkodzonej w czasie wojny wieży; 1963 – obchody 400-lecia Biblii Brzeskiej; 1991 – jubileusz 200-lecia parafii; Od 2001 – remont elewacji i wieży kościoła; 2005 – obchody 500-lecia urodzin Mikołaja Reja
Cerkiew Prawosławna św. Marii Magdaleny, al. Solidarności 52; Synagoga im. Zalmana i Rywki Nożyków, ul. Twarda 6;