Drewniane skarby Mazowsza - szlak drewnianej architektury sakralnej.

Mazowsze jest niezwykle bogate w przykłady sakralnego budownictwa drewnianego. Na terenie województwa odnotować można ponad 200 godnych uwagi obiektów.

Na obecnym etapie realizacji projektu "Skarbiec Mazowiecki - szlaki turystyczne obiektów sakralnych w Warszawie i na Mazowszu" pragniemy  zachęcić do odwiedzenia i poznania wybranych obiektów.

Na Mazowieckim Szlaku Drewnianej Architektury Sakralnej, któremu nadajemy nazwę Drewniane skarby Mazowsza, będziecie Państwo mogli zwiedzić aż 67 niezwykłych obiektów. Są to w większości mało znane i, choćby z tego powodu, rzadko odwiedzane kościoły i kaplice. Przy typowaniu obiektów braliśmy pod uwagę przede wszystkim ich historię, walory architektoniczne, rolę w lokalnym i ponadlokalnym życiu religijnym. Znajdujące się na szlakach świątynie pozwalają zapoznać się z różnorodnymi, zmieniającymi się w ciągu wieków, formami ich rozplanowania, kształtowania bryły, czy też wyposażenia i zdobienia wnętrza.

Na szlaku Drewniane skarby Mazowsza umieszczone zostały drewniane obiekty sakralne, podzielone na 6 tzw.  pętli: ciechanowską(14 obiektów), ostrołęcką (11), płocką (14), siedlecką (9), warszawską-wschodnią (8) i warszawską-zachodnią (10). W przygotowaniu - pętla radomska (7)

Dla zainteresowanych materiałami drukowanymi wydaliśmy miniprzewodnik "Drewniane skarby Mazowsza" z mapą.

Kilkanaście lat temu wydawało się, że dni tego drewnianego kościoła są już policzone. Wszystko za sprawą wybudowanego w latach 1984-1996, po drugiej stronie rzeki Wkry, kościoła murowanego, do którego przeniosło się życie parafii. Pozostały na uboczu dawny kościół parafialny popadał w coraz większą ruinę. Na szczęście, zakończona niedawno renowacja obiektu przywróciła mu dawny blask.

HISTORIA

Strzegowo na kartach historii po raz pierwszy pojawia się w roku 1349. I chociaż w tym czasie powstała również miejscowa parafia, to jej proboszcz (Jan) wzmiankowany jest dopiero w 1445 r. Nieco wcześniej, bo w 1420 r., biskup płocki Jakub z Korzkwi mógł wznowić erekcję parafii, gdyż ówczesny właściciel wsi - Stanisław ze Strzegowa herbu Dołęga - uposażył na nowo probostwo.

Kościół, wzniesiony ok. poł. XIV w., przetrwał do początków XVI w. Ale już jego następca - wzmiankowany w 1598 r. pw. św. Anny i posiadający trzy ołtarze - nie dotrwał nawet do połowy XVII stulecia. Przed rokiem 1650 kolejną świątynię wystawiła rodzina Mdzewskich. Jednak również i ten obiekt istniał niewiele ponad sto lat, gdyż spłonął w 1752 r. Trzy lata później rozpoczęto budowę zachowanego do dzisiaj kościoła, którą ukończono w następnym roku (1755-1756). Podobnie jak i poprzednie został on ufundowany przez miejscowego właściciela, będącego jednocześnie kolatorem kościoła. Tym razem był to Karol Mdzewski, skarbnik winnicki.

Ten drewniany obiekt, remontowany ok. 1820 r. i w 2. poł. XIX w., szczęśliwie przetrwał działania obu wojen światowych, choć nie obeszło się bez uszkodzeń w 1939 r. Gruntownie odrestaurowany po II wojnie światowej, aż do lat 90. XX w. pozostawał świątynią parafialną. Jednak już od momentu oddania do użytku po drugiej stronie Wkry kościoła murowanego (wznoszonego w latach 1984-1996), pełnił tylko rolę kaplicy przedpogrzebowej i z każdym rokiem popadał w coraz większą ruinę.

Przeprowadzona w latach 2008-2011 renowacja kościoła drewnianego (m.in. wzmocnienie konstrukcji ścian i dachu, wymiana szalunków i pokrycia dachu) sprawiła, że będzie on stał na swoim miejscu przez kolejne lata i przypominał, jakie okazałe budowle wznosili nasi przodkowie. Oprócz nabożeństw niedzielnych mają się w nim odbywać także imprezy okazjonalne (m.in. koncerty muzyki kościelnej, spotkania modlitewne czy jasełka).

Dojeżdżając do Strzegowa od strony Żurominka Kapitulnego (znajdującego się również na "pętli ciechanowskiej") możemy odnieść wrażenie, że ten kościół już przed chwilą widzieliśmy. Faktycznie oba obiekty - wzniesione w podobnym czasie (Strzegowo w latach 1755-1756, Żurominek w 1754 r.) - są do siebie podobne nie tylko zbliżonymi rozmiarami, ale także wyglądem zewnętrznym. Tym, co przede wszystkim je wyróżnia, to znacznie wydłużone prezbiterium (w praktyce dwukrotnie dłuższe od szerokości), zamknięte trójbocznie.

Tak właśnie z zewnątrz prezentuje się kościół w Strzegowie, który jest budowlą orientowaną, a więc usytuowaną na osi wschód-zachód, z wydłużonym prezbiterium skierowanym w kierunku wschodnim. Podobnie, jak praktycznie wszystkie kościoły drewniane na Mazowszu, został wzniesiony w konstrukcji zrębowej, którą z zewnątrz oszalowano, a w późniejszych czasach dodatkowo wzmocniono lisicami, mającymi zapobiegać rozsuwaniu się belek na boki.

Trójnawowy korpus świątyni zbudowano na planie prostokąta, z przylegającym do niego od wschodu wspomnianym wcześniej prezbiterium, w którego trójbocznym zamknięciu wydzielono zakrystię. Do niego od północy dobudowana jest niewielka kruchta, natomiast do nawy od południa dostawiono kruchtę boczną.

Nad korpusem nawowym i prezbiterium znajdują się oddzielne dachy dwuspadowe, przy końcu prezbiterium - czyli nad wydzieloną zakrystią - dach przechodzi w wielopołaciowy. Dwuspadowy daszek osłania kruchtę boczną, zaś pulpitowy - kruchtę przy prezbiterium. Wszystkie dachy są pokryte blachą. Nad końcową częścią nawy góruje ośmioboczna wieżyczka na sygnaturkę.

Po wejściu do środka świątyni możemy zobaczyć trójnawowe wnętrze, rozdzielone dwiema parami ozdobnie profilowanych słupów, które podpierają belki wzdłużne (tzw. tragarze), na których dopiero ułożone są właściwe belki stropowe. Są one doskonale widoczne, ponieważ deski tworzące strop płaski są przybite do belek od góry (tzw. nadsiębitka).

Do dzisiaj zachowało się bogate wyposażenie wnętrza, które nie zostało przeniesione do nowego kościoła. Składa się na nie przede wszystkim:

• Manierystyczny ołtarz główny, pochodzący z 1. poł. XVII w., który jest ustawiony na rokokowym cokole z 2. poł. XVIII w. W jego polu głównym znajduje się obraz "Św. Anna", powyżej obraz "Św. Walenty".
• Dwa neogotyckie ołtarze boczne z XIX w.: po lewej stronie od ołtarza głównego z figurą Chrystusa w polu głównym, po prawej z nowym krucyfiksem.
• Na chórze muzycznym znajduje się prospekt organowy z XX w.

Teren kościoła otoczony jest żelaznym płotkiem, usadowionym na wysokiej kamiennej podmurówce, z żelazną bramą od południowego-zachodu. Obok niej stoi drewniana dzwonnica, pochodząca prawdopodobnie z XIX w., która została wzniesiona na planie kwadratu (o boku 4,80 m). Jej konstrukcję stanowią drewniane słupy, które wzmocniono ryglami i zastrzałami. Ściany z zewnątrz są oszalowane, w górnej części z każdej strony znajdują się po cztery prześwity dzwonowe. Całość wieńczy dach namiotowy, pokryty blachą.

1349 r. - Pierwsza wzmianka o Strzegowie.

Około poł. XIV w. - Prawdopodobnie wówczas została erygowana parafia w Strzegowie, przy której wybudowano kościół.

1420 r. - Biskup płocki Jakub z Korzkwi odnawia erekcję parafii.

1445 r. - Po raz pierwszy wzmiankowany miejscowy proboszcz - Jan.

1598 r. - Wzmiankowany kościół drewniany pw. św. Anny, zapewne drugi w kolejności z istniejących w Strzegowie, który spłonął w 1752 r.

1755-1756 - Wzniesiony zachowany do dzisiaj kościół drewniany.

1827 r. - We wsi Strzegowo jest 25 domów i 229 mieszkańców.

1890 r. - Miejscowa parafia należy do dekanatu mławskiego diecezji płockiej i liczy 1900 wiernych.

1890 r. - W Strzegowie jest 46 domów i 510 mieszkańców.

1959 r. - Kościół zostaje gruntownie odrestaurowany i odmalowany.

1984-1996 - Budowa nowego kościoła - murowanego pw. NMP Królowej Polski - wzniesionego po drugiej stronie rzeki Wkry.

2006 r. - Parafia w Strzegowie, którą tworzy 12 miejscowości, należy do dekanatu strzegowskiego diecezji płockiej i liczy 2712 wiernych.

2011 r. - Zakończenie renowacja kościoła drewnianego pw. św Anny (m.in. wzmocnienie konstrukcji ścian i dachu, wymiana szalunków i pokrycia dachu).

Kościół w Strzegowie jest jednym z 14 obiektów usytuowanych na "pętli ciechanowskiej" Szlaku Architektury Drewnianej. W jego najbliższym sąsiedztwie znajdują się kolejne kościoły drewniane, należące do tej samej pętli:

• Drogiszka - miejscowość położona 7 km na północny-wschód od Strzegowa (dojazd przez Pokrytki i Niedzbórz), z kościołem filialnym pw. Św. Krzyża, pochodzącym z 1. poł. XVII w.
• Malużyn - miejscowość położona 18 km na południowy-wschód od Strzegowa (dojazd przez Dreglin i Glinojeck), z kościołem parafialnym pw. św. Wojciecha, pochodzącym z XV/XVI w. (murowane prezbiterium) i z 1780 r. (drewniana nawa).
• Żurominek Kapitulny - miejscowość położona 12 km na północny-wschód od Strzegowa (dojazd przez Mdzewo), z kościołem parafialnym pw. św. Stanisława, pochodzącym z 1754 r.

oraz obiekt należący do "pętli płockiej":

• Góra - miejscowość położona 30 km na południowy-zachód od Strzegowa (dojazd przez Raciąż i Gralewo), z kościołem parafialnym pw. św. Jakuba, pochodzącym z 1839 r.