Drewniane skarby Mazowsza - szlak drewnianej architektury sakralnej.

Mazowsze jest niezwykle bogate w przykłady sakralnego budownictwa drewnianego. Na terenie województwa odnotować można ponad 200 godnych uwagi obiektów.

Na obecnym etapie realizacji projektu "Skarbiec Mazowiecki - szlaki turystyczne obiektów sakralnych w Warszawie i na Mazowszu" pragniemy  zachęcić do odwiedzenia i poznania wybranych obiektów.

Na Mazowieckim Szlaku Drewnianej Architektury Sakralnej, któremu nadajemy nazwę Drewniane skarby Mazowsza, będziecie Państwo mogli zwiedzić aż 67 niezwykłych obiektów. Są to w większości mało znane i, choćby z tego powodu, rzadko odwiedzane kościoły i kaplice. Przy typowaniu obiektów braliśmy pod uwagę przede wszystkim ich historię, walory architektoniczne, rolę w lokalnym i ponadlokalnym życiu religijnym. Znajdujące się na szlakach świątynie pozwalają zapoznać się z różnorodnymi, zmieniającymi się w ciągu wieków, formami ich rozplanowania, kształtowania bryły, czy też wyposażenia i zdobienia wnętrza.

Na szlaku Drewniane skarby Mazowsza umieszczone zostały drewniane obiekty sakralne, podzielone na 6 tzw.  pętli: ciechanowską(14 obiektów), ostrołęcką (11), płocką (14), siedlecką (9), warszawską-wschodnią (8) i warszawską-zachodnią (10). W przygotowaniu - pętla radomska (7)

Dla zainteresowanych materiałami drukowanymi wydaliśmy miniprzewodnik "Drewniane skarby Mazowsza" z mapą.

Kościół, który został zbudowany w Drążdżewie w XVIII w., na początku naszego stulecia "odbył" stukilometrową drogę, aby stanąć na nowym miejscu, w Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu. Dzięki temu udało się zachować tę jedną z ciekawszych świątyń "ryzalitowych" na Mazowszu, a przy okazji wzbogacić to muzeum "pod gołym niebem" o pierwszy kościół drewniany.

HISTORIA

Wieś Drążdżewo, położona nad rzeką Orzyc, 24 km na północ od Makowa Mazowieckiego, pojawia się na kartach historii już w 1386 r. (jako "Draszewo"). Ale dopiero w 1744 r. został wzniesiony w niej kościół drewniany (i jak się okazuje, jedyny), którego fundatorem była rodzina Krasińskich. Przez ponad półtora wieku, czyli do czasu ustanowienia samodzielnej parafii, drążdżewska świątynia stanowiła filię kościoła w Krasnosielcu. Odbywało się w niej tylko jedno nabożeństwo w roku - zawsze w pierwszy wtorek po Wielkanocy.

Dopiero w 1910 r. parafię pw. św. Izydora erygował w Drążdżewie biskup płocki Antoni Julian Nowowiejski. Kościół drewniany pełnił rolę świątyni parafialnej do 1997 r., czyli do momentu ukończenia budowy nowej świątyni murowanej. W latach 2006-2007 został rozebrany i przeniesiony do Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu. Otwarcie kościoła dla zwiedzających nastąpiło 8 czerwca 2008 r., a uroczystą mszę świętą celebrowali: biskup płocki Piotr Libera i biskup pomocniczy archidiecezji warszawskiej, Piotr Jarecki.

Co ciekawe, świątynia z Drążdżewa jest pierwszym kościołem drewnianym, który został ustawiony w Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu, chociaż początki tego jednego z największych i najciekawszych skansenów w Polsce sięgają 1971 r. Wówczas w Sierpcu powołano Muzeum Etnograficzne, obejmujące swoim działaniem ówczesny powiat sierpecki. Cztery lata później powstał "Park Etnograficzny", będący oddziałem muzeum, a nazwę placówki zmieniono na Muzeum i Park Etnograficzny w Sierpcu. Powiększono również zakres działania skansenu, który obejmował teraz północno-zachodni region dawnego województwa warszawskiego.

W latach 1977-1978 na teren położony w granicach administracyjnych miasta (nad rzeką Sierpienicą, niedaleko jej ujścia do Skrwy) przeniesiono tutaj pierwsze obiekty. W czerwcu 1985 r. zostały otwarte i udostępnione do zwiedzania ekspozycje skansenu, a dwa lata później połączono Muzeum i Park Etnograficzny, tworząc Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu.

W porównaniu ze swoim naturalnym miejscem, po przeniesieniu do skansenu kościół w Drążdżewie został obrócony o 180 stopni. I tak ze świątyni orientowanej stał się obiektem "odwrotnie orientowanym", którego prezbiterium zwrócone jest na zachód. Nadal jednak pozostał wzniesiony w konstrukcji zrębowej, którą z zewnątrz ozdobnie oszalowano.

Elementem, który odróżnia ten kościół od zdecydowanej większości świątyń mazowieckich, jest przede wszystkim przybudowany do nawy od zachodu szeroki ryzalit, mieszczący w dolnej części kruchtę główną, a w górnej chór muzyczny. Sam korpus nawowy został zbudowany na planie prostokąta, do którego od zachodu przylega węższe prezbiterium, zamknięte ścianą prostą. Przy nim od północy znajduje się zakrystia, od południa skarbczyk - oba pomieszczenia posiadają loże w górnych kondygnacjach. Z kolei z korpusu nawowego wysunięty jest od wschodu, wspomniany wcześniej, szeroki ryzalit.

Wspólny dach dwuspadowy (od zachodu przechodzący w trójspadowy), o jednakowym rozstawie krokwi, znajduje się nad nawą główną, prezbiterium i ryzalitem. Natomiast nawy boczne osłaniają przedłużenia połaci dachu znajdującego się nad nawą główną. Zakrystię i skarbczyk osłaniają oddzielne daszki pulpitowe, które - podobnie jak i pozostałe dachy - pobite są gontem.

Nad początkową częścią nawy góruje wysoka, czworoboczna wieżyczka, która koresponduje z wieżyczką na sygnaturkę, umieszczoną nad miejscem łączenia nawy z prezbiterium.

Po wejściu do środka świątyni przez kruchtę główną widzimy trójnawowe wnętrze, rozdzielone dwoma parami słupów, wzdłuż których znajdują się arkady o łuku odcinkowym. Ciekawie wygląda również przykrycie wnętrza, ponieważ nawę główną przekrywa pozorna kolebka, nawy boczne - półkolebki, natomiast nad prezbiterium znajduje się pozorne sklepienie kolebkowo-krzyżowe, z rzeźbionymi w drewnie żebrami.

Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu zajmuje powierzchnię 60 ha terenu położonego w granicach administracyjnych miasta (na północny-zachód od centrum), nad rzeką Sierpienicą, niedaleko jej ujścia do Skrwy.

• W centralnej części parku, otoczony ogrodzeniem z drewnianych bali, stoi kościół i przeniesiona wraz z nim dzwonnica. Na nowym miejscu została ustawiona na północny-wschód od kościoła (w Drążdżewie stała na północny-zachód), a pochodzi prawdopodobnie z czasu budowy świątyni (połowa XVIII w.). Dzwonnica wzniesiona jest na planie zbliżonym do kwadratu (5,50 x 5,40 m), o ściętych narożach, a jej konstrukcję stanowią drewniane słupy, które wzmocniono ryglami i zastrzałami. Ściany z zewnątrz są oszalowane, w górnej części z każdej strony znajdują się po dwa wycięte otwory głosowe, w dolnych częściach ścian północnej i południowej dodatkowo umieszczone są po dwa okienka. Nad dzwonnicą znajduje się ośmiopołaciowy dach namiotowy, kryty gontem.
• Około 150 m na południowy-wschód od zespołu kościelnego stoi, przeniesiona tutaj wcześniej, drewniana kaplica pw. Narodzenia NMP z Dębska, pochodząca z końca XVII w. Podczas stawiania w Sierpcu przywrócono jej poprzedni wygląd, ponieważ w 1965 r. do ośmiobocznej kaplicy, wzniesionej w konstrukcji zrębowej, dodano długi przedsionek w konstrukcji słupowo-ryglowej, który - delikatnie mówiąc - zachwiał proporcjami obiektu. Dzisiaj możemy oglądać w skansenie ponownie samą część zrębową, pokrytą dachem ośmiopołaciowym, któremu przywrócono pierwotne gontowe pobicie.

Ponadto na terenie muzeum zwiedzający mają możliwość zobaczenia m.in. kilkunastu zagród chłopskich, karczmy oraz wiatraka.

1386 r. - Pierwsza wzmianka o wsi Drążdżewo, wówczas wymienionej jako "Draszewo".

1744 r. - W Drążdżewie, z fundacji rodziny Krasińskich, zostaje wybudowany pierwszy (i jedyny) kościół drewniany.

1827 r. - We wsi Drążdżewo jest 41 domów i 364 mieszkańców.

1910 r. - Przy istniejącym kościele drewnianym biskup płocki Antoni Julian Nowowiejski eryguje w Drążdżewie parafię pw. św. Izydora.

1971 r. - W Sierpcu powołano Muzeum Etnograficzne, którego początkowym terenem działania jest ówczesny powiat sierpecki.

1975 r. - Po powstaniu oddziału muzeum ("Park Etnograficzny") zostaje zmieniona nazwa placówki na Muzeum i Park Etnograficzny w Sierpcu. Muzeum rozszerza teren swojego działania na północno-zachodnią część dawnego województwa warszawskiego.

1977-1985 - Tyle lat mija od momentu przeniesienia pierwszych obiektów, aż do momentu udostępnienia do zwiedzania ekspozycji skansenu.

1987 r. - Z połączenia Muzeum i Parku Etnograficznego postaje Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu.

1993-1997 - Budowa nowej świątyni murowanej w Drążdżewie, do której przeniesiono nabożeństwa parafialne. Stary kościół drewniany wydaje się być niepotrzebny.

2006-2007 - Rozebranie kościoła drewnianego w Drążdżewie i przeniesienie go, wraz ze stojącą obok dzwonnicą, do odległego o sto kilometrów Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu.

2008 r. - 8 czerwca w sierpeckim skansenie udostępniono do zwiedzania ustawiony tutaj kościół z Drążdżewa, a uroczystą mszę świętą celebrowali: biskup płocki Piotr Libera i biskup pomocniczy archidiecezji warszawskiej, Piotr Jarecki.

Kościół z Drążdżewa w sierpeckim skansenie jest jednym z 14 obiektów usytuowanych na "pętli płockiej" Szlaku Architektury Drewnianej. W jego najbliższym sąsiedztwie znajdują się kolejne kościoły drewniane, należące do tej samej pętli:

• Góra - miejscowość położona 36 km na południowy-wschód od Sierpca (dojazd przez Drobin), z kościołem parafialnym pw. św. Jakuba, pochodzącym z 1839 r.
• Łukomie - miejscowość położona 10 km na północny-wschód od Sierpca (dojazd przez Babiec), z kościołem parafialnym pw. św. Katarzyny, pochodzącym z 1761 r.
• Mochowo - miejscowość położona 13 km na południowy-zachód od Sierpca (dojazd przez Bledzewo), z kościołem parafialnym pw. św. Marcina, pochodzącym z 1684 r.

oraz obiekt należący do "pętli ciechanowskiej":

• Strzegowo - miejscowość położona 39 km na północny-wschód od Sierpca (dojazd przez Bieżuń i Radzanów), z dawnym kościołem parafialnym pw. św. Anny, pochodzącym z lat 1755-1756.