Bijące Serce Historii to zbiór tras i proponowanych sposobów zwiedzania warszawskich kościołów. Nazwa szlaku wyraża przekonanie, że w warszawskich kościołach zapisana została historia stolicy i Polski.
W pierwszej fazie tej części projektu "Skarbiec Mazowiecki" proponujemy zwiedzanie 48 świątyń, uwzględniają one podstawowe kategorie zwiedzania, np." kościoły wotywne, świątynie związane z kapłańską drogą bł. ks. Jerzego Popiełuszki, kościoły Traktu Królewskiego a także miejsca związane z bł. Janem Pawełem II.
Powstanie w 1408 r. Nowego Miasta spowodowało utrudnienia dla mieszkańców w uczęszczaniu do kolegiaty św. Jana., która mieściła się w obrębie murów Starej Warszawy. Książę mazowiecki Janusz I Stary i jego żona Danuta Anna, córka Kiejstuta, a siostra Witolda, fundują rok później kościół farny. W 1411 r. biskup poznański Wojciech Jastrzębiec poświęcił świątynię usytuowaną na skarpie wiślanej. Pierwszy murowany kościół w stylu gotyckim był wielkości dzisiejszego prezbiterium, które następnie powiększono o trzy nawy. Wiernymi kościoła byli rybacy i rzemieślnicy.
W 1538 r. król Zygmunt Stary nadaje przywilej fundacji szpitala-przytułku dla starców, który istniał do 1939 r. W wyniku decyzji króla Zygmunta Augusta kościół wraz z dochodami do 1608 r. był pod zarządem kapituły przy kościele św. Jana.
W 1581 r. została zbudowana wieża jako osobna budowla połączona łącznikiem z korpusem kościoła. Z opisu z 1. poł. XVII w. wiemy, że we wnętrzu świątyni było 11 ołtarzy i organy, a na wieży były dzwony i zegar. W kościele była również kaplica św. Benona, w której odprawiano nabożeństwa w języku niemieckim i węgierskim. Podczas potopu szwedzkiego wnętrze kościoła zostało splądrowane i zniszczone.
Tu kończyły się procesje, które wyruszały spod kolegiaty św. Jana. Ciekawostką jest to, że w 1731 r. w czasie procesji Bożego Ciała grała orkiestra ciemnoskórych muzyków, którą wystawił król August III Mocny.
W 1781 r. całą świątynię otynkowano z zewnątrz, skutkiem czego zatarto wszelkie ślady gotyckie. W XIX w. miały miejsce dwie znaczące przebudowy, m.in. podjęto próbę regotyzacji kościoła. W latach 1906-1915 architekci Józef Pius Dziekoński i Stefan Szyller dokonali pseudohistorycznej przebudowy.
W 1939 r. kościół został częściowo uszkodzony w wyniku bombardowania, a w 1944 r. spalony przez Niemców. Po 1945 r. świątynia została odbudowana, przywrócono XV-wieczną formę gotycką z zachowaniem barokowych kaplic. Projekt odbudowy opracowała arch. Halina Kosmólska, zaś prace były prowadzone pod kierunkiem arch. Beaty Trylińskiej. Poświęcenie kościoła nastąpiło w 1. rocznicę bitwy pod Grunwaldem, stąd narodziła się tradycja, że jest to kościół wotywny za odniesione zwycięstwo.
Kościół reprezentuje styl zwany gotykiem mazowieckim. Szeroka ceglana bryła, nieco przysadzista, ze schodkowym szczytem posiada otynkowane wgłębienia, zwane blendami. W ostrołukowym portalu znajduje się główne wejście do świątyni. Kościół jest oskarpowany. W XVII i XVIII w. do tylnej ściany kościoła (widok od strony Wisły) dobudowano dwie barokowe kaplice na planie kwadratu nakryte hełmami z małymi latarenkami.
Wyniosła wieża kościoła w dolnej partii posiada ostrołukowy przejazd. Nad przejazdem znajdują się trzy kondygnacje z dekoracyjnymi płycinami i oknami z ceglanym geometrycznym fryzem. Całość wieńczy schodkowy szczyt. Wieża jest charakterystycznym elementem w panoramie Nowego Miasta.
Trójnawowe wnętrze kościoła o przekroju bazylikowym posiada wydłużone prezbiterium ze sklepieniem gwiaździstym. Gotyckie filary kościoła w trakcie odbudowy wzmocniono żelbetem celem utrzymania konstrukcji budowli. Do II wojny światowej w zwieńczeniu gotyckich filarów były główki królowej Jadwigi i króla Władysława Jagiełły oraz książęcej pary fundatorów, z których ocalały zaledwie dwie. Od nawy głównej do naw bocznych prowadzą ostrołukowe gotyckie prześwity. Całość wnętrza świątyni jest otynkowana i pomalowana na biało z odkrywkami ceglanych elementów gotyckich. Sklepienie nawy głównej i naw bocznych jest gotyckie krzyżowo-żebrowe. Współczesna rekonstrukcja belki tęczowej z Grupą Ukrzyżowania nawiązuje do gotyckiego wnętrza.
1409 r. - Fundacja księżnej Danuty Anny Kiejstutówny i księcia mazowieckiego Janusza I Starego.
13 czerwca 1411 r. - Biskup Wojciech Jastrzębiec konsekruje kościół.
1538 r. - Król Zygmunt I potwierdza fundację szpitala-schroniska przy kościele. Szpital w 1821 r. został włączony do szpitala św. Ducha, zaś przytułek istniał do powstania warszawskiego w 1944 r.
1562 r. - Król Zygmunt August przekazuje parafię wraz z dochodami kapitule przy kolegiacie św. Jana.
1608 r. - Biskup poznański Jędrzej Opaliński uniezależnia kościół od kolegiaty św. Jana przez nadanie samodzielnego probostwa.
1614 r. - Magistrat Nowego Miasta uchwala powołanie posterunku straży pożarnej na wieży kościoła.
1628 r. - Biskup Łubieński powołuje Bractwo Świętego Szkaplerza, które zostaje zatwierdzone przez Rzym w 1642 r.
1656 r. - Spalenie i zniszczenie kościoła przez wojska szwedzkie.
1690 r. - Odbudowa zniszczonego kościoła dzięki staraniom burmistrza i rajcom Nowego Miasta.
1781 r. - Otynkowanie kościoła i wieży z zewnątrz zatarło gotycką architekturę.
1820 r. - Kościół popada w ruinę.
XIX w. - Dwie próby przebudowy kościoła.
1872 r. - Wzniesienie przed kościołem rzeźby Matki Bożej Pięknej Miłości dłuta rzeźbiarza Sikorskiego.
1903 r. - Budowa nowego ołtarza głównego.
1906-1915 - Próba regotyzacji kościoła pod kierunkiem arch. Piusa Józefa Dziekońskiego i Stefana Szyllera.
1936 r. - Rekonstrukcja wieży z przywróceniem architektury gotyckiej.
1939 r. - Uszkodzenie kościoła w wyniku bombardowań.
1944 r. - Spalenie i zburzenie kościoła przez Niemców po powstaniu warszawskim.
1947-1952 - Odbudowa świątyni.
1999-2004, 2010 r. - Wmontowanie nowych witraży w gotyckie otwory okien witrażowych.
2011 r. - Uroczyste obchody 600. rocznicy poświęcenia kościoła pw. Nawiedzenia NMP.
Zaloguj się
0
GPS: N 52.254246, E 21.008437
228312473
Wydarzenia
Historia
Architektura
Zabytki
W otoczeniu
Daty historyczne
Na szlaku
