Bijące Serce Historii

W pierwszej fazie tej części projektu "Skarbiec Mazowiecki" proponujemy zwiedzanie 48 świątyń, uwzględniają one podstawowe kategorie zwiedzania, np."  kościoły wotywne, świątynie związane z kapłańską drogą bł. ks. Jerzego Popiełuszki, kościoły Traktu Królewskiego a także miejsca związane z bł. Janem Pawełem II.

Wschodnią pierzeję warszawskiego Placu Teatralnego stanowi kompleks nowoczesnych budynków z odtworzonymi historycznymi fasadami pałacu Jabłonowskich oraz kościoła sióstr kanoniczek. Mieszczą one banki i biura oraz świątynię skupiającą duszpasterstwo środowisk twórczych.

Kościół ma trzech patronów: św. brata Alberta - artystę malarza, powstańca 1863 r., opiekuna biednych; św. Andrzeja Apostoła i od 2008 r. św. Jana Ewangelistę.

Pierwszy kościół w tym miejscu powstał na początku XVIII w., kiedy to z fundacji prymasa Teodora Potockiego wybudowano dla jezuitów z Rawy Mazowieckiej klasztor wraz z małym kościołem pw. Świętego Krzyża. Po kasacie zakonu w 1774 r. świątynia stała się kościołem parafii św. Andrzeja. W 1817 r. przekazano ją wraz z zabudowaniami siostrom kanoniczkom w zamian za zabrany pod budowę Teatru Wielkiego Marywill. Kościół i klasztor zostały w 1819 r. przebudowane według projektu Christiana Piotra Aignera. Świątynia należała do Kapituły Dam Świeckich tego zakonu. Panny kanoniczki prowadziły na Placu Teatralnym szkołę dla dziewcząt „z dobrych domów”.

W dniu 18 sierpnia 1881 r.w tutejszym kościele odbyła się uroczystość ślubna znanego już wówczas pisarza i felietonisty Henryka Sienkiewicza z Marią Szetkiewiczówną.

W niepodległej Polsce w 1920 r. głosił tu wielkopostne nauki młody ksiądz, późniejszy bohater narodowy z wojny polsko-sowieckiej - Ignacy Skorupka.

W okresie II wojny światowej w kościele panien kanoniczek poświęcono sztandar ufundowany przez warszawiaków dla 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej,a w czasie powstania warszawskiego mieścił się tu szpital polowy, zniszczony podczas jednego z bombardowań.

W pierwszych latach powojennych w ruinach kościoła odprawiano jeszcze Msze św. i nabożeństwa, jednak w 1953 r. decyzją władz miasta rozebrano prawie całą wschodnią pierzeję Placu Teatralnego, a na części terenu kościelnego wybudowano blok mieszkalny.

Obecna świątynia powstała w latach 1989-1999. Kamień węgielny pod jej budowę położono we wrześniu 1998 r. 13 czerwca 1999 r. poświecił ją Jan Paweł II, a 25 września konsekrował Józef kard. Glemp, Prymas Polski.

W marcu 2008 r.w Kaplicy Grobu Pańskiego podczas nabożeństwa w Niedzielę Wielkanocną wybuchł pożar, który zniszczył dekoracje, kilka obrazów i uszkodził tynki. Po generalnym remoncie świątynia została oddana do użytku w 2009 r.Tuż po zakończeniu w Watykanie beatyfikacji papieża Polaka (25 kwietnia 2011 r.) w kościele środowisk twórczych przy jego wschodniej ścianie, obok tablicy z Drogą krzyżową w Jerozolimie, odsłonięto ołtarz poświęcony nowemu błogosławionemu.

Pierwotne wyposażenie wnętrza - w dużej części pochodzące ze zbiorów Zamku Królewskiego w Warszawie i Muzeum Narodowego - niestety zostało zniszczone w czasie pożaru w Niedzielę Wielkanocną 23 marca 2008 r. Obecny wystrój kościoła jest efektem prac renowacyjnych uzupełniony nowymi nabytkami:

• Obraz „Najświętsze Serce Jezusa”. - w ołtarzu głównym
• Obraz „Matka Królów i Narodu” (XVII w.) ze srebrną sukienką (XVIII w.), będący obrazem polowym królów Polski: Jana Kazimierza, Michała Korybuta Wiśniowieckiego, Jana III Sobieskiego - przechowywany w Zamku Królewskim w Warszawie. W XIX w. przeniesiony do kościoła pw. św. Andrzeja panien kanoniczek na Placu Teatralnym. Cudownie ocalony w 1944 r., od 1953 r. w katedrze św. Jana Chrzciciela na Starym Mieście. 5 listopada 2005 r. wrócił do kościoła na Placu Teatralnym.
• Dwa anioły barokowe. - w kaplicy Matki Bożej - po bokach obrazu „Matka Królów i Narodu”.
• Rzeźba „Ukrzyżowany” (XIX w.), brąz. - w portalu, z lewej strony przed wejściem do kościoła
• Rzeźba głowy Jana Pawła II, brąz. - w portalu
• Krzyż w ołtarzu (XIX w.), wykonany w zakładzie Norblina.
• Obraz „Św. Jan Kanty”(1390-1473, profesor UJ, patron naukowców), mal. Tadeusz Kuntze-Kunicz (Rzym, ok. 1767 r.), ze zbiorów Ciechanowieckich. - w nawie bocznej
• Droga krzyżowa w Jerozolimie - kamień z Egiptu, w krzyżykach na jej stacjach szczątki skał pochodzących zVia Crucis w Jerozolimie. - na zachodniej ścianie
• Obraz w ołtarzu bł. Jana Pawła II przedstawiający papieża Jana Pawła II i Prymasa Stefana Wyszyńskiego z wizerunkiem Matki Bożej Częstochowskiej, mal. Maciej Milewski i Andrzej Pryzna. - w marmurowej arkadzie w ołtarzu z relikwiami (szkaplerzem) Ojca Świętego
• Relikwiarze: św. Andrzeja Apostoła (autor Gustaw Zemła), bł. brata Alberta (autor Stanisław Słonina), św. Jana Ewangelisty.
• Ikona „Św. Andrzej Apostoł”- dar Kościoła prawosławnego dla Kościoła katolickiego (18 października 2004 r.). - filar przy ołtarzu św. Andrzeja
• Obrazy współczesnego artysty Jana Nowickiego:„Św. brat Albert Chmielowski”, „Św. Andrzej Apostoł”, „Św. Jan Ewangelista”.

• Pałac Jabłonowskich - ul. Senatorska 16 - powstał w latach 1773-1785 dla Antoniego Jabłonowskiego według projektu Jakuba Fontany i Dominika Merliniego. Ratusz Warszawy, gdzie urzędował prezydent miasta Stefan Starzyński, stąd kierował cywilną obroną miasta we wrześniu 1939 r. i stąd hitlerowcy zabrali go do obozu koncentracyjnego, gdzie zginął. Obecny budynek powstał w latach 1989-1999.

• Głaz pamięci Krzysztofa Kamila Baczyńskiego - na tyłach Pałacu Jabłonowskich - upamiętnia miejsce, gdzie znajdował się powstańczy grób poety, który poległ na Placu Teatralnym 4 sierpnia 1944 r.
• Teatr Wielki - Plac Teatralny 1 - zbudowany w latach 1825-1833 według projektu Antonia Corazziego.
• Pomnik Wojciecha Bogusławskiego - przed prawym skrzydłem Teatru Wielkiego - według projektu Jana Szczepkowskiego, odsłonięty 27 września 1936 r.
• Pomnik Stanisława Moniuszki - przed lewym skrzydłem Teatru Wielkiego - według projektu Jana     Szczepkowskiego.
• Pomnik południka warszawskiego - Plac Teatralny - powstał w 1880 r., ustawiony w miejscu hipotetycznego położenia południka (faktycznie południk przechodzi 700 m na zachód).
• Pałac Blanka - ul. Senatorska 14 - zbudowany w latach 1762-1764 przez Szymona Bogumiła Zuga dla warszawskiego bankiera Piotra Blanka, 4 sierpnia 1944 r. zginął tu Krzysztof Kamil Baczyński, pierwszy budynek odbudowany w Warszawie po zniszczeniach wojennych.
• Krzyż w miejscu, gdzie Jan Paweł II odprawił 2 czerwca 1979 r. Mszę św.na Placu Zwycięstwa (obecnie Plac Piłsudskiego) w czasie swojej pielgrzymki do Ojczyzny i wypowiedział znamienne słowa:„Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze Ziemi, tej Ziemi”.
• Grób Nieznanego Żołnierza - Plac Piłsudskiego, w kolumnadzie dawnego Pałacu saskiego - symboliczny grób żołnierzy-bezimiennych Obrońców Ojczyzny, w którym pochowano Nieznanego Obrońcę Lwowa z 1918 r., odsłonięty w 1925 r.

Pętla „Kościoły Starego i Nowego Miasta”:

• Bazylika Archikatedralna pw. Męczeństwa św. Jana Chrzciciela, ul. Świętojańska 8
• Kościół pw. MB Łaskawej, ul. Świętojańska 10
• Kościół pw. św. Marcina, ul. Piwna 9/11
• Kościół pw. św. Ducha, ul. Długa 3
• Kościół pw. św. Jacka, ul. Freta 8/10
• Kościół pw. św. Kazimierza Królewicza, Rynek Nowego Miasta 2
• Kościół pw. św. Benona, ul. Piesza 1
• Kościół pw. Nawiedzenia NMP, ul. Przyrynek 2
• Kościół pw. Stygmatów św. Franciszka z Asyżu, ul. Zakroczymska 1
• Katedra Polowa Wojska Polskiego pw. NMP Królowej Polski, ul. Długa
• Kościół pw. Przemienienia Pańskiego, ul. Miodowa 13
  
  

Pętla „Kościoły wotywne”:

Lewobrzeżna Warszawa

• Kościół pw. Nawiedzenia NMP, ul. Przyrynek 2
• Kościół pw. św. Kazimierza Królewicza, Rynek Nowego Miasta 2
• Kościół pw. Przemienienia Pańskiego, ul. Miodowa 13
• Kościół pw. św. Antoniego Padewskiego, ul. Senatorska 31/33
• Kościół pw. św. Aleksandra, Pl. Trzech Krzyży