Drewniane skarby Mazowsza - szlak drewnianej architektury sakralnej.

Mazowsze jest niezwykle bogate w przykłady sakralnego budownictwa drewnianego. Na terenie województwa odnotować można ponad 200 godnych uwagi obiektów.

Na obecnym etapie realizacji projektu "Skarbiec Mazowiecki - szlaki turystyczne obiektów sakralnych w Warszawie i na Mazowszu" pragniemy  zachęcić do odwiedzenia i poznania wybranych obiektów.

Na Mazowieckim Szlaku Drewnianej Architektury Sakralnej, któremu nadajemy nazwę Drewniane skarby Mazowsza, będziecie Państwo mogli zwiedzić aż 67 niezwykłych obiektów. Są to w większości mało znane i, choćby z tego powodu, rzadko odwiedzane kościoły i kaplice. Przy typowaniu obiektów braliśmy pod uwagę przede wszystkim ich historię, walory architektoniczne, rolę w lokalnym i ponadlokalnym życiu religijnym. Znajdujące się na szlakach świątynie pozwalają zapoznać się z różnorodnymi, zmieniającymi się w ciągu wieków, formami ich rozplanowania, kształtowania bryły, czy też wyposażenia i zdobienia wnętrza.

Na szlaku Drewniane skarby Mazowsza umieszczone zostały drewniane obiekty sakralne, podzielone na 6 tzw.  pętli: ciechanowską(14 obiektów), ostrołęcką (11), płocką (14), siedlecką (9), warszawską-wschodnią (8) i warszawską-zachodnią (10). W przygotowaniu - pętla radomska (7)

Dla zainteresowanych materiałami drukowanymi wydaliśmy miniprzewodnik "Drewniane skarby Mazowsza" z mapą.

Położenie w pewnym oddaleniu od głównych szlaków komunikacyjnych sprawia, że do Grodźca, miejscowości oddalonej kilka kilometrów na wschód od drogi wojewódzkiej nr 570 (prowadzącej z Czerwińska do Wróblewa) rzadko trafiają turyści. A warto tutaj przyjechać choćby po to, by zwiedzić jeden z nielicznych kościołów na Mazowszu, który jest nie tylko "odwrotnie orientowany", ale także "jednobryłowy".

HISTORIA

Nie do końca wiadomo, kiedy tak naprawdę powstała parafia w Grodźcu. Przyjmuje się jednak, że miało to miejsce najprawdopodobniej w XIV stuleciu, bo już w 1403 r. jest wzmiankowany po raz pierwszy kościół w tej miejscowości. Nie wiadomo jakie były jego dalsze dzieje, ale już pod koniec XVI w. został on zastąpiony kolejną świątynią drewnianą, która istniała do 1814 r., kiedy to uległa pożarowi. Po dziewięciu latach na jej miejscu wystawiono  tymczasową kaplicę, która miała służyć wiernym do czasu wybudowania nowego kościoła. Ale chyba nikt nie przypuszczał, że będzie to trwało ponad trzydzieści lat! Dopiero w 1854 r. została ona zastąpiona kolejną świątynią drewnianą. Szczęśliwie przetrwała ona okres obu wojen światowych, a w 1964 r. została gruntownie wyremontowana. Jej uroczystego poświęcenia dokonał trzy lata później biskup sufragan płocki Piotr Dudziec.

Tym, co od razu  rzuca się w oczy oglądającemu jest  wejście główne do kościoła znajdujące się od wschodu. Ma to związek z "odwrotną orientacją" kościoła, który - w przeciwieństwie do zdecydowanej większości drewnianych świątyń mazowieckich - ma prezbiterium zwrócone w kierunku zachodnim.

Kościół w Grodźcu jest ponadto obiektem jednobryłowym, zatem z zewnątrz nie możemy zobaczyć wyraźnego podziału na nawę i prezbiterium. Korpus świątyni wzniesiono na planie wydłużonego prostokąta, a dopiero wewnątrz wyodrębniono prezbiterium.

Jak praktycznie wszystkie kościoły drewniane na Mazowszu, został on wzniesiony w konstrukcji zrębowej, którą z zewnątrz oszalowano. Po obu stronach prezbiterium - oddzielone ściankami - znajdują się kruchta i zakrystia z otwartymi ku wnętrzu lożami w górnych kondygnacjach. Od wschodu nawę poprzedza wąska kruchta główna, równa szerokości kościoła.

Nad całością znajduje się wspólny dach dwuspadowy, kryty blachą. Od wschodu umieszczona jest na nim kwadratowa wieża, zaś nad miejscem łączenia nawy z prezbiterium - znacznie mniejsza, również kwadratowa, wieżyczka na sygnaturkę.

• Ołtarz główny pochodzi z 2. poł. XIX w., ale do jego budowy użyto elementów barokowych z XVIII w. Z tego też stulecia pochodzi także obraz "Matka Boża Śnieżna", znajdujący się w polu środkowym tego ołtarza. Po jego obu stronach możemy zobaczyć XVIII-wieczne rzeźby barokowe św. Wojciecha i św. Stanisława.
• Całości dopełniają dwa nowsze ołtarze boczne, ambona (usytuowana w miejscu łączenia nawy z prezbiterium) oraz chrzcielnica z poł. XIX w.
• Chór muzyczny, wsparty na dwóch słupach, w tym przypadku usytuowany jest od wschodu. Na nim znajdują się organy, wykonane w 1876 r. przez warszawskiego organmistrza Stanisława Przybyłowicza.

Teren przykościelny otoczony jest ceglanym murkiem z bramą główną od wschodu i boczną od zachodu.

• Na północny-wschód od kościoła stoi drewniana dzwonnica z szerokim okapem u dołu, pochodząca z XIX w. (prawdopodobnie z ok. 1850 r.), która została wzniesiona na planie zbliżonym do kwadratu (w dolnej części 3,60 x 3,80 m, w górnej - 2,80 x 3,00 m). Jej konstrukcję stanowią drewniane słupy, które wzmocniono ryglami i zastrzałami. Ściany z zewnątrz są oszalowane, w górnej części z każdej strony znajdują się po trzy otwory głosowe (dwa obok siebie, trzeci powyżej). Całość wieńczy blaszany dach namiotowy.
• Po przeciwnej stronie kościoła, od południowego-zachodu, znajduje się okazała kaplica grobowa rodziny Dębskich. Murowana i otynkowana, pochodzi z końca XIX w.

XIV w. - Prawdopodobnie w tym stuleciu powstała w Grodźcu parafia pw. św. Bartłomieja i wtedy też wybudowano pierwszy kościół drewniany.

1403 r. - Wzmiankowany po raz pierwszy kościół istniejący w Grodźcu.

XVI w. - Pod koniec tego stulecia w Grodźcu wzniesiono kolejną świątynię drewnianą.

1814 r. - Na skutek pożaru przestaje istnieć XVI-wieczny kościół, dziewięć lat później zastąpiony tymczasową kaplicą, która przetrwała... ponad 30 lat.

1827 r. - We wsi Grodziec jest 25 domów i 229 mieszkańców.

1854 r. - Na miejscu tymczasowej kaplicy zostaje wybudowana kolejna świątynia drewniana, która zachowała się do naszych czasów.

1881 r. - Miejscowa parafia należy do dekanatu płońskiego diecezji płockiej i liczy 1951 wiernych.

1881 r. - W Grodźcu jest 10 domów i 206 mieszkańców.

1964 r. - Gruntowny remont świątyni.

2006 r. - Parafia w Grodźcu, którą tworzy 9 miejscowości, należy do dekanatu wyszogrodzkiego diecezji płockiej i liczy 1520 wiernych.

Kościół w Grodźcu jest jednym z 14 obiektów usytuowanych na "pętli płockiej" Szlaku Architektury Drewnianej. W jego najbliższym sąsiedztwie znajdują się kolejne kościoły drewniane, należące do tej samej pętli:

• Chociszewo - miejscowość położona 5 km na południowy-wschód od Grodźca (dojazd przez Czerwińsk), z kościołem parafialnym pw. św. Leonarda, pochodzącym z lat 1830-1835.
• Naruszewo - miejscowość położona 7 km na północny zachód od Grodźca (dojazd przez Kębłowice), z kościołem parafialnym pw. św. Tekli, pochodzącym z 1786 r.
• Radzikowo - miejscowość położona 5 km na południowy-zachód od Grodźca (dojazd przez Kębłowice), z kościołem parafialnym pw. św. Jana Chrzciciela, pochodzącym z 1712 r.

oraz obiekt należący do "pętli ciechanowskiej":

Królewo - miejscowość położona 22 km na północny-wschód od Grodźca (dojazd przez Naruszewo, Starą Wronę i Joniec), z kościołem parafialnym pw. św. Zygmunta, pochodzącym z 1639 r.