Bijące Serce Historii

W pierwszej fazie tej części projektu "Skarbiec Mazowiecki" proponujemy zwiedzanie 48 świątyń, uwzględniają one podstawowe kategorie zwiedzania, np."  kościoły wotywne, świątynie związane z kapłańską drogą bł. ks. Jerzego Popiełuszki, kościoły Traktu Królewskiego a także miejsca związane z bł. Janem Pawełem II.

Dwóm kobietom zawdzięczamy powstanie jednego z najpiękniejszych warszawskich kościołów. Pierwsza z nich to królowa Ludwika Maria Gonzaga, żona Władysława IV, a następnie Jana Kazimierza, która sprowadziła z Francji do Warszawy kontemplacyjny zakon Nawiedzenia NMP, zwany wizytkami. Druga z nich to Elżbieta Sieniawska z Lubomirskich, fundatorka obecnej świątyni, jej decyzja była podyktowana chęcią przeciwstawienia się artystycznym i politycznym poczynaniom króla Augusta II Sasa. 

Sprowadzone w 1654 r. ss. wizytki objęły drewniany klasztor mieszczący się obok Pałacu Kazimierzowskiego. Ich zadaniem było m.in. założenie szkoły dla dziewcząt w celu nauczania języka francuskiego. W czasie potopu szwedzkiego zakonnice wraz z dworem królewskim opuściły Warszawę i udały się na Śląsk. 

W 10 lat po przybyciu ss. wizytek do Warszawy ukończono budowę pierwszego murowanego kościoła. Zgodnie z regułą augustiańską ss. wizytek kościół stanowił integralną część klasztoru, co jest obecnie widoczne w południowej ścianie świątyni. Elżbieta Sieniawska z Lubomirskich, zaprzyjaźniona z przeoryszą s. Marią Heleną Poniatowską, była fundatorką budowy nowego murowanego kościoła. Budowa trwała z przeszkodami (śmierć fundatorki) prawie 40 lat. 

Prawdopodobnie budowę tego kościoła rozpoczął arch. Karol Bay według własnego projektu, a ukończył arch. Efraim Schroeger, wprowadzając skarpy podpierające ściany świątyni. W 1761 r. biskup kijowski Józef Andrzej Załuski dokonał konsekracji kościoła, nadając mu wezwanie Opieki św. Józefa Oblubieńca Najświętszej Bogurodzicy Maryi. 

W czasie  insurekcji kościuszkowskiej w wyniku kontrybucji przepadły zakonne srebra, m.in. trumienka z sercem królowej. Podczas wojen napoleońskich klasztor został zajęty na lazaret, a wizytki znalazły  schronienie u sakramentek. Po utracie przez Polskę niepodległości wizytkom zabrakło królewskiej opieki, co spowodowało konieczność szukania środków na utrzymanie. Na terenie klasztornym siostry pobudowały dochodową kamienicę, w której w XIX w. mieściła się redakcja "Kuriera Porannego", do którego Bolesław Prus pisał felietony.

W wyniku represji po powstaniu styczniowym został zamknięty nowicjat, w związku z czym klasztor był skazany na wymarcie. Dzięki ogólnokrajowej zbiórce pieniędzy przeprowadzono remont kościoła. W XIX w. kościół ss. wizytek stał się kościołem szkolnym dla Liceum Realnego i Szkoły Głównej (obecnie Uniwersytet Warszawski). II wojna światowa nie wyrządziła większych szkód w zespole kościelno-klasztornym. Siostry wizytki po powstaniu warszawskim w 1944 r. wraz z mieszkańcami musiały opuścić miasto, zamykając kościół i "podpierając drzwi klasztoru kołkiem". Po 1945 r. siostry szczęśliwie powróciły do swojej siedziby. 

Barokowe wnętrze z rokokową dekoracją stiukową rozdzielają kolumny. Architekt powtórzył rozwiązanie wykorzystane przy fasadzie. Minimalnie wtopione w nisze półkolumny dynamizują wnętrze świątyni. Nawa główna otwiera się szerokimi misternie dekorowanymi arkadami  na kaplice boczne. Sklepienie świątyni jest oparte na wysokiej attyce i szerokich pasach zwanych gurtami. Widoczne kolumny z głowicami o motywach kwiatu lilii stanowią jedynie element dekoracyjny kościoła. Duże okna umieszczone między kolumnami dodają lekkości wysokim płaszczyznom ścian kościoła. Wnętrze świątyni zostało przesklepione dość wysoko podczas drugiej fazy budowy świątyni. Zakończeniem nawy głównej jest nieco węższe i niższe prezbiterium zamknięte monumentalnym ołtarzem o ciekawej architekturze. Harmonię ołtarza głównego z wnętrzem kościoła podkreślają dodatkowo pary kolumn w narożnikach prezbiterium. Postać tronującego Boga Ojca dłuta Jana Bogumiła Plerscha dopełnia architekturę ołtarza głównego. Plersch jest także autorem niezwykle oryginalnej ambony w kształcie łodzi, której symbolika odnosi się do cnót kardynalnych. Boczne kaplice dzięki szerokim przejściom tworzą nawy boczne.  Podstawowym elementem architektonicznym kaplic są powiązane ze sobą pary kolumn. Gzyms i środek sklepienia kaplic zdobi również dekoracja sztukatorska. Nad ołtarzami znajdują się niewielkie okna z dekoracyjnym obramowaniem. 

W czasie wielowiekowej historii kościoła zachowały się oryginalne zabytki, które wraz z jego architekturą tworzą jednolitą całość. 

• Na szczególną uwagę zasługuje prezbiterium kościoła, którego głównym elementem jest ołtarz. Tabernakulum, dar królowej Marii Ludwiki, zostało wykonane z hebanu i ozdobione srebrnymi plakietkami ze scenami z życia Chrystusa. Nad nim jest zainstalowany XVIII-wieczny obraz pędzla Tadeusza Kuntze-Konicza przedstawiający scenę Nawiedzenia św. Elżbiety przez Maryję. 
• Nad bocznymi wejściami do prezbiterium są umieszczone trumienki z relikwiami różnych świętych. 
• Nad kratą oddzielającą klasztor od prezbiterium wisi czynny zegar z XVIII w.
• Obrazy w świątyni tworzą galerię malarstwa warszawskiego. W prezbiterium jeden z obrazów pędzla Jana Reisnera przedstawia scenę Opłakiwania Pana Jezusa. Obraz ten stał się wzorem dla innych malarzy. W lewej nawie dwa XVII-wieczne obrazy pędzla francuskiego artysty Claude'a Callota, nadwornego malarza królów Jana Kazimierza, Korybuta Wiśniowieckiego i Jana III Sobieskiego, przedstawiające realistycznie postać św. Józefa z Dzieciątkiem Jezus. Repliki obrazu wykonane przez Callota możemy zobaczyć w innych warszawskich kościołach. Interesujący jest również kolejny obraz przedstawiający św. Ludwika Gonzagę podczas adoracji krucyfiksu, arcydzieło gdańskiego artysty Daniela Schultza. Oryginalność tego obrazu polega na znakomitym rozłożeniu światła i połączeniu przestrzeni obrazu z przestrzenią kaplicy. W bocznej kaplicy wisi namalowany przez bernardyńskiego brata zakonnego Franciszka Lekszyckiego obraz przedstawiający św. Annę nauczającą Maryję. Inne obrazy tego samorodnego artysty możemy podziwiać m.in. w Kalwarii Zebrzydowskiej. 
• Ozdobą kościoła są dwie posągowe rzeźby: marmurowa postać Tadeusza Czackiego jest dziełem rzeźbiarza Oskara Sosnowskiego, zaś postać Kazimierza Brodzińskiego w piaskowcu wykonał rzeźbiarz Władysław Oleszczyński. 
• Wśród tablic epitafijnych dwie są poświęcone kapelanom tego kościoła: ks. Janowi Ziei i ks. Bronisławowi Bozowskiemu. Poetę ks. Jana Twardowskiego przypomina niezwykłe epitafium w formie klęcznika z wierszem i biedronką. 
• Na zachowanych XVIII-wiecznych organach grywał Fryderyk Chopin podczas szkolnych nabożeństw.

W otoczeniu kościoła wizytek znajduje się pomnik Stefana kard. Wyszyńskiego, Prymasa Polski, dłuta Andrzeja Renesa. 

Do kościoła przylegają budynki klasztorne.

Nieco dalej znajduje się pomnik Bolesława Prusa oraz skwer w miejscu nieistniejącego gmachu "Kuriera Polskiego". 

Na królewskim szlaku Krakowskiego Przedmieścia znajdują się także:

• Bazylika Świętego Krzyża
• Kościół seminaryjny (pokarmelicki) pw. św. Józefa Oblubieńca i Najświętszej Maryi Panny
• Kościół akademicki (pobernardyński) pw. św. Anny