Drewniane skarby Mazowsza - szlak drewnianej architektury sakralnej.
Mazowsze jest niezwykle bogate w przykłady sakralnego budownictwa drewnianego. Na terenie województwa odnotować można ponad 200 godnych uwagi obiektów.
Na obecnym etapie realizacji projektu "Skarbiec Mazowiecki - szlaki turystyczne obiektów sakralnych w Warszawie i na Mazowszu" pragniemy zachęcić do odwiedzenia i poznania wybranych obiektów.
Na Mazowieckim Szlaku Drewnianej Architektury Sakralnej, któremu nadajemy nazwę Drewniane skarby Mazowsza, będziecie Państwo mogli zwiedzić aż 67 niezwykłych obiektów. Są to w większości mało znane i, choćby z tego powodu, rzadko odwiedzane kościoły i kaplice. Przy typowaniu obiektów braliśmy pod uwagę przede wszystkim ich historię, walory architektoniczne, rolę w lokalnym i ponadlokalnym życiu religijnym. Znajdujące się na szlakach świątynie pozwalają zapoznać się z różnorodnymi, zmieniającymi się w ciągu wieków, formami ich rozplanowania, kształtowania bryły, czy też wyposażenia i zdobienia wnętrza.
Na szlaku Drewniane skarby Mazowsza umieszczone zostały drewniane obiekty sakralne, podzielone na 6 tzw. pętli: ciechanowską(14 obiektów), ostrołęcką (11), płocką (14), siedlecką (9), warszawską-wschodnią (8) i warszawską-zachodnią (10). W przygotowaniu - pętla radomska (7)
Dla zainteresowanych materiałami drukowanymi wydaliśmy miniprzewodnik "Drewniane skarby Mazowsza" z mapą.
Do Kraszewa, wsi na Wysoczyźnie Ciechanowskiej (pow. Ciechanów, woj. mazowieckie), położonej 10 km na południowy-zachód od Ciechanowa warto pojechać, aby zobaczyć nie tylko jeden z nielicznych zachowanych na Mazowszu kościołów, który łączy w sobie wykorzystanie do budowy dwóch materiałów (cegły i drewna), ale także interesujące zabytki, znajdujące się wewnątrz.
Dogodne położenie - przy drodze krajowej nr 50 (pomiędzy Płońskiem a Ciechanowem) - sprawia, że bez problemu można tutaj dotrzeć we własnym zakresie (samochodem czy rowerem), jak również dzięki lokalnym połączeniom PKS.
Parafia pw. św. Zygmunta została erygowana prawdopodobnie w 2. poł. XIV w., zaś pierwsza wiadomość o miejscowym proboszczu pochodzi z 1449 r. Od początku swojego istnienia należy ona do diecezji płockiej.
Pierwszy kościół w Kraszewie, pw. Świętej Trójcy i św. Wawrzyńca, powstał jednocześnie z erekcją parafii i był zapewne budowlą drewnianą (pierwsza wzmianka o nim pochodzi z 1435 r.).
W 2. poł. XVI w. rozpoczęto stawianie murowanej świątyni - wzniesiono jedynie kaplicę św. Anny, zakrystię i skarbiec. Prawdopodobnie śmierć fundatora nie pozwoliła na dokończenie prac budowlanych. Do zachowanych do dnia dzisiejszego tych właśnie fragmentów - stanowiących północną murowaną ścianę - dostawiono pod koniec XVI w. trzy ściany drewniane.
Pomysł do tego stopnia zdał egzamin, że gdy obiekt ten przestał istnieć ok. poł. XVIII w., został zastąpiony kolejną budowlą drewnianą. Wzniósł ją przed rokiem 1775 sędzia ziemski ciechanowski, Mikołaj Modzelewski - i w tej formie kościół zachował się do dzisiaj. Ostatni gruntowny remont świątyni przeprowadzono w 1973 r. Wówczas wymieniono m.in. podwaliny, sufit i więźbę dachową, a dach pokryto blachą.
CIEKAWOSTKI
Górną część pomnika nagrobnego Brunona Kicińskiego, znajdującego się na terenie przykościelnym, zdobi herb szlachecki rodziny Kicińskich - Rogala. Według "Herbarza Kaspra Niesieckiego" (t. VIII, s. 21) tarcza tego herbu jest na dwie części wzdłuż podzielona, po prawej stronie jej, powinien być róg jeleni czerwony, w polu białym, po lewej w polu czerwonym róg bawoli szary; na hełmie też same rogi, tylko że przemienione; bo bawoli powinien być po prawej stronie, jeleni po lewej.
Co ciekawe, o ile na hełmie układ rogów jest taki sam, jak w opisie, to na tarczy strony są zamienione! To tak, jakby na nagrobku zostało umieszczone jej zwierciadlane odbicie.
Patrząc od strony północnej na kraszewską świątynię można sobie zadać pytanie: co ten obiekt robi na szlaku architektury drewnianej? Rzeczywiście, cała północna część świątyni jest murowana i do tego powstała znacznie wcześniej niż pozostała część kościoła. Ale to nie jedyne nawiązania do architektury murowanej. Wystarczy choćby spojrzeć na pozorne boniowania, które osłaniają naroża nowszej części drewnianej.
Natomiast pozostałe części kościoła nie pozostawiają już wątpliwości, że mamy do czynienia z jednym z najciekawszych na terenie północnego Mazowsza drewnianych obiektów sakralnych. Warto zwrócić uwagę na niższe od nawy prezbiterium, które - przekryte oddzielnym dachem naczółkowym - może się kojarzyć z... charakterystycznym dla tej części regionu budownictwem mieszkalnym. Jednak już spojrzenie na wyższą i szerzą część nawową - szczególnie na wieńczącą ją wydatną, ośmioboczną wieżyczkę na sygnaturkę - przekonuje nas, że to bez wątpienia obiekt sakralny.
Przez kruchtę główną, usytuowaną od zachodu, wchodzimy do części drewnianej kościoła. Może nas zaskoczyć przede wszystkim fakt, że długość nawy jest krótsza od jej szerokości (7,90 x 8,90 m), natomiast znacznie dłuższe jest prezbiterium (11,10 x 7,20 m), zamknięte ścianą prostą. Jak już wcześniej wspomnieliśmy, do nawy od zachodu dostawiona jest nowsza kruchta boczna, a od północy znajduje się murowana kaplica. Natomiast północną ścianę prezbiterium stanowi bok murowanej zakrystii. Jednonawowe wnętrze przekrywa wspólny dla nawy i prezbiterium strop płaski (nadsiębitka, czyli deski nabijane od góry na belki stropowe), natomiast w murowanych kaplicy i zakrystii znajdują się sklepienia kolebkowe.
- Dwa barokowe ołtarze: główny z 1720 r. i boczny z ok. 1700 r.
- Barokowo-ludowa ambona, która została wyrzeźbiona z pnia drzewa lipowego w 1726 r.
- Rzeźbione tabernakulum z 1726 r., umieszczone w ołtarzu znajdującym się w murowanej kaplicy (wcześniej znajdowało się w ołtarzu głównym).
- Rzeźbiony nagrobek Jana Franciszka Kucharskiego (z 1677 r.), przedstawiający zmarłego w pozycji leżącej. Wokół postaci znajduje się inskrypcja: "Pod To Stworcy Figura Cieszki Grzesznik leży / Jan Franciszek Kucharski w tey Niezbytey Wieży / Zkad o P[...] Żebrze y Affekt Prawdziwy / Człeka y Przyaciela kto iest Tylko Zywy".
- Drewniana dzwonnica, znajdująca się na zachód od wejścia do kościoła, a pochodząca z przełomu XVII i XVIII w. To jeden z nielicznych tego typu obiektów na Mazowszu, który został wzniesiony na planie prostokąta (5,00 x 3,00 m). Została zbudowana w konstrukcji słupowej, z dachem czterospadowym, krytym - co również jest coraz rzadszym przypadkiem - gontem.
- Zabytkowy nagrobek w kształcie obelisku "Grób Familijny Hrabiów Kicińskich" - Brunona Kicińskiego (1797-1844) i jego córki Haliny (zm. 1853 r.). - w pobliżu kościoła
Hrabia Brunon (Bruno) Kiciński był nie tylko dziennikarzem i wydawcą, ale także poetą oraz tłumaczem. Mało kto wie, że w 1821 r. założył "Kurier Warszawski" (odsprzedał go jeszcze w tym samym roku), który ukazywał się aż do wybuchu II wojny światowej. Zmarł 23 marca 1844 r. w pobliskim majątku Ojrzeń i został pochowany w odległym o 3 kilometry Kraszewie.
2. poł. XIV w. - Prawdopodobna erekcja parafii w Kraszewie pw. św. Zygmunta.
1435 r. - Pierwsza wzmianka o drewnianym kościele w Kraszewie pw. Świętej Trójcy i św. Wawrzyńca.
1449 r. - Pierwsza wzmianka o miejscowym proboszczu.
2. poł. XVI w. - Rozpoczęcie budowy kościoła murowanego (z tego okresu pochodzą: kaplica św. Anny, zakrystia i skarbiec).
Około poł. XVIII w. - Dobudowa do części murowanej drewnianej nawy i prezbiterium.
1827 r. - We wsi Kraszewo jest 16 domów i 109 mieszkańców.
1883 r. - We wsi Kraszewo jest 15 domów i 182 mieszkańców.
1883 r. - Parafia Kraszewo należy do dekanatu ciechanowskiego diecezji płockiej i liczy 1836 wiernych.
1973 r. - Gruntowny remont kościoła.
2006 r. - Parafia w Kraszewie, którą tworzy 14 miejscowości, należy do dekanatu Ciechanów-Wschód diecezji płockiej i liczy 2350 wiernych.
Kościół w Kraszewie jest jednym z 14 obiektów usytuowanych na "pętli ciechanowskiej" Szlaku Drewnianej Architektury Sakralnej na Mazowszu. W jego sąsiedztwie znajdują się kolejne kościoły drewniane, należące do tej samej pętli:
- Ciemniewko - miejscowość położona 12 km na północny-wschód od Kraszewa (dojazd przez Ojrzeń, Gąsocin i Sońsk), z kościołem parafialnym pw. św. Mikołaja, pochodzącym z 1757 r.
- Królewo - miejscowość położona 18 km na południe od Kraszewa (dojazd przez Ojrzeń i Sochocin), z kościołem parafialnym pw. św. Zygmunta, pochodzącym z 1639 r.
- Malużyn - miejscowość położona 12 km na południowy-zachód od Kraszewa (dojazd przez Ojrzeń, Młock i Wolę Młocką), z kościołem parafialnym pw. św. Wojciecha, pochodzącym z XV/XVI w. (murowane prezbiterium) i z 1780 r. (drewniana nawa).
- Przedwojewo - miejscowość położona 16 km na północny-wschód od Kraszewa (dojazd przez Ciechanów), z kościołem filialnym pw. Przemienienia Pańskiego i św. Stanisława, pochodzącym z 2. poł. XVIII w.
Zaloguj się
0
GPS: N 52.792799, E 20.570685
Wydarzenia
Historia
Architektura
Zabytki
W otoczeniu
Daty historyczne
Na szlaku
