Kościół św. Leonarda

Grzebsk 48, 06-513 Wieczfnia Kościelna

Szlak: Drewniane Skarby Mazowsza, pętla: Pętla ciechanowska

  • Widok ogólny kościoła
  • Widok ogólny kościoła od strony cmentarza
  • Elewacja boczna
  • Elewacja boczna
  • Kruchta od frontu nawy
  • Widok ogólny kościoła
  • Wnętrze kościoła, widok na ołtarz główny
  • Chór muzyczny
  • Ambona
  • Ołtarz główny
  • Prawy ołtarz boczny
  • Lewy ołtarz boczny
Następny

Komentarze i materiały użytkowników


Podziel się materiałami lub linkami do tego obiektu

Aby przesyłać materiały dotyczące obiektów trzeba być zalogowanym!
LogowanieZaloguj się

Komentarze użytkowników 0

Twój komentarz będzie pierwszy. Zapraszamy Cię do wyrażenia swojej opinii!

Twój komentarz

Aby dzielić się opiniami nt poszczególnych obiektów trzeba być zalogowanym!
LogowanieZaloguj się

Opis


Informacje podstawowe

województwo mazowieckie, powiat mławski, gmina Wieczfnia Kościelna

diecezja płocka, dekanat dzierzgowski


Współrzędne GPSGPS: N 53.218139, E 20.586648


KalendarzWydarzenia

8 czerwca

Odpust - Zesłanie Ducha Świętego

Kościół św. Leonarda  - Grzebsk
 
Święto Zesłania Ducha Świętego jest ruchome i przypada 7 tygodni po Niedzieli Zmartwychwstania Pańskiego

6 listopada

Odpust - św. Leonarda

Kościół św. Leonarda  - Grzebsk

HistoriaHistoria

Jeszcze dwadzieścia lat temu kościół w Grzebsku wyglądał zupełni inaczej, niż obecnie. Kto zatem powrócił po latach w to miejsce, może odnieść wrażenie, że przyjechał zupełnie do innej miejscowości! A …

ArchitekturaArchitektura

Kościół w Grzebsku to rzadko spotykany na Mazowszu obiekt sakralny, w którym nie tylko prezbiterium, ale również nawa jest zamknięta trzema bokami ośmioboku. Dziś podobną świątynię drewnianą możemy zobaczyć jeszcze …

ZabytkiZabytki

Mimo dwóch przebudów, jakie miały miejsce w stosunkowo niedawnej historii świątyni, do dziś zachowało się w jego wnętrzu zabytkowe wyposażenie.
  • Późnobarokowy ołtarz główny powstał zapewne w tym samym czasie, co …

W otoczeniuW otoczeniu

Teren przykościelny, graniczący od południa z cmentarzem parafialnym, ogrodzony jest kamienno-ceglanym murkiem.
  • W jego obrębie najciekawszym obiektem jest późnoklasycystyczny nagrobek żeliwny, w formie krzyża umieszczonego na prostopadłościennym postumencie (z datą …

Daty historyczneDaty historyczne

1065 r. - Jeden z najstarszych grodów na Mazowszu, wzmiankowany w tzw. falsyfikacie mogileńskim pod nazwą Grebesco.
XI w. - Prawdopodobnie przy istniejącym grodzie znajdował się pierwszy kościół pw. …

Na szlakuNa szlaku

Kościół w Grzebsku jest jednym z 14 obiektów usytuowanych na "pętli ciechanowskiej" Szlaku Drewnianej Architektury Sakralnej na Mazowszu. W jego sąsiedztwie znajdują się kolejne kościoły drewniane, należące do tej samej …

Drewniane skarby Mazowsza - szlak drewnianej architektury sakralnej.

Mazowsze jest niezwykle bogate w przykłady sakralnego budownictwa drewnianego. Na terenie województwa odnotować można ponad 200 godnych uwagi obiektów.

Na obecnym etapie realizacji projektu "Skarbiec Mazowiecki - szlaki turystyczne obiektów sakralnych w Warszawie i na Mazowszu" pragniemy  zachęcić do odwiedzenia i poznania wybranych obiektów.

Na Mazowieckim Szlaku Drewnianej Architektury Sakralnej, któremu nadajemy nazwę Drewniane skarby Mazowsza, będziecie Państwo mogli zwiedzić aż 67 niezwykłych obiektów. Są to w większości mało znane i, choćby z tego powodu, rzadko odwiedzane kościoły i kaplice. Przy typowaniu obiektów braliśmy pod uwagę przede wszystkim ich historię, walory architektoniczne, rolę w lokalnym i ponadlokalnym życiu religijnym. Znajdujące się na szlakach świątynie pozwalają zapoznać się z różnorodnymi, zmieniającymi się w ciągu wieków, formami ich rozplanowania, kształtowania bryły, czy też wyposażenia i zdobienia wnętrza.

Na szlaku Drewniane skarby Mazowsza umieszczone zostały drewniane obiekty sakralne, podzielone na 6 tzw.  pętli: ciechanowską(14 obiektów), ostrołęcką (11), płocką (14), siedlecką (9), warszawską-wschodnią (8) i warszawską-zachodnią (10). W przygotowaniu - pętla radomska (7)

Dla zainteresowanych materiałami drukowanymi wydaliśmy miniprzewodnik "Drewniane skarby Mazowsza" z mapą.


Jeszcze dwadzieścia lat temu kościół w Grzebsku wyglądał zupełni inaczej, niż obecnie. Kto zatem powrócił po latach w to miejsce, może odnieść wrażenie, że przyjechał zupełnie do innej miejscowości! A wszystko to za sprawą generalnego remontu świątyni, podczas którego przywrócono jej pierwotny wygląd.
 
Wyprawa do tej wsi, malowniczo położonej nad Orzycem, w odległości ok. 20 kilometrów od Mławy, to nie tylko okazja do zobaczenia jednego z trzech zachowanych na Mazowszu kościołów budowanych "formą ośmiu węgłów", ale także odwiedzenia jednego z najstarszych miejsc osadniczych w tej części Polski.
 
Grzebsk to jeden z najstarszych grodów na Mazowszu, wzmiankowany po raz pierwszy już w tzw. falsyfikacie mogileńskim z 1065 r. pod nazwą Grebesco. Z tamtych czasów zachowało się do dzisiaj grodzisko pierścieniowate o średnicy ok. 65 m, usytuowane w widłach rzeki Orzyc, a datowane na X-XI stulecie. Gród, który przetrwał do XIII w., był w pewnym momencie nawet siedzibą kasztelana. To może świadczyć o ważnych funkcjach administracyjno-obronnych, jakie pełnił w tym czasie Grzebsk na północnej rubieży Mazowsza. Prawdopodobnie już wówczas istniał przy nim kościółek pw. św. Leonarda. Trudno ustalić, ile kościołów istniało w tym miejscu do początków XVIII w., czyli do momentu wybudowania zachowanej do dzisiaj świątyni drewnianej. Po raz pierwszy kościół w Grzebsku wzmiankowany jest w 1454 r., ten sam - lub jego następca - nosił w 1598 r. wezwanie św. Zofii.
 
Zachowany do dzisiaj kościół pw. św. Leonarda został wzniesiony w 1712 r. przez ks. Kwiatkowskiego, proboszcza z Czernic Borowych. Bez większych remontów dotrwał do roku 1882 r. Przeprowadzona wówczas przebudowa, nadzorowana przez ks. Dionizego Mierzwickiego, zaważyła na wyglądzie kościoła przez najbliższe sto lat. Od zachodu zasłonięto trójboczne zamknięcie nawy, dostawiając do niej 16-metrową wieżę konstrukcji słupowej, która przejęła funkcję rozebranej dzwonnicy. Rozebrano również zakrystię, znajdującą się za prezbiterium, do którego dobudowano symetrycznie dwa pomieszczenia w konstrukcji szachulcowej (obecnie szalowane). Wewnątrz strop zastąpiono sklepieniem kolebkowym.
 
Mimo że w okresie międzywojennym podjęto próbę zastąpienia go budowlą murowaną, w takiej formie kościół przetrwał do początków lat 90. XX w. W wyniku kolejnej przebudowy, dokonanej w latach 1992-1993 pod kierunkiem ks. Jana Kaźmierczaka, świątyni przywrócono pierwotny wygląd - rozebraną wieżę zastąpiono niską kruchtą, ponownie odsłonięto trójboczne zamknięcie nawy, zaś wewnątrz przywrócono strop płaski.
 
CIEKAWOSTKI
W okresie międzywojennym rozważano zastąpienie istniejącego kościoła drewnianego budowlą murowaną. Zgromadzono już nawet część potrzebnych materiałów, ale wybuch II wojny światowej pokrzyżował te plany. Dziś więc w dalszym ciągu można podziwiać jeden z najciekawszych drewnianych obiektów sakralnych, jakie w XVIII w. wzniesiono na Mazowszu. Architektura Kościół w Grzebsku to rzadko spotykany na Mazowszu obiekt sakralny, w którym nie tylko prezbiterium, ale również nawa jest zamknięta trzema bokami ośmioboku. Dziś podobną świątynię drewnianą możemy zobaczyć jeszcze tylko w Sarbiewie, miejscowości również znajdującej się na "pętli ciechanowskiej". Natomiast znacznie mniejszy obiekt, z wyglądu przypominający kaplicę w Grzebsku (piszemy o niej w części poświęconej zabytkom w okolicy) - zbudowany na planie ośmioboku i o zbliżonych wymiarach - spotkamy w Kucicach ("pętla płocka").
Kościół w Grzebsku to rzadko spotykany na Mazowszu obiekt sakralny, w którym nie tylko prezbiterium, ale również nawa jest zamknięta trzema bokami ośmioboku. Dziś podobną świątynię drewnianą możemy zobaczyć jeszcze tylko w Sarbiewie, miejscowości również znajdującej się na "pętli ciechanowskiej". Natomiast znacznie mniejszy obiekt, z wyglądu przypominający kaplicę w Grzebsku (piszemy o niej w części poświęconej zabytkom w okolicy) - zbudowany na planie ośmioboku i o zbliżonych wymiarach - spotkamy w Kucicach ("pętla płocka").
 
Po usunięciu wieży, w której podstawie mieściła się kruchta główna, dziś do wnętrza grzebskiego kościoła ponownie wchodzimy przez niską kruchtę, usytuowaną od zachodu. Za nią ukazuje nam się korpus nawowy, który - rozdzielony trzema parami słupów - tworzy trójnawową przestrzeń. Ponieważ kościół jest orientowany, czyli skierowany prezbiterium na wschód, ta część świątyni - węższa od korpusu nawowego - jest najdalej wysunięta w kierunku wschodnim. Przy prezbiterium pozostały, dobudowane w 1882 r., dwa symetryczne pomieszczenia konstrukcji szachulcowej (obecnie oszalowane), pełniące rolę kruchty (od południa) i zakrystii (od północy).
 
Oddzielne dachy dwuspadowe, z obu końców przechodzące w wielopołaciowe, znajdują się nad obiema częściami kościoła. Całość wieńczy ośmioboczna wieżyczka na sygnaturkę, umieszczona nad końcową częścią nawy.
Mimo dwóch przebudów, jakie miały miejsce w stosunkowo niedawnej historii świątyni, do dziś zachowało się w jego wnętrzu zabytkowe wyposażenie.
  • Późnobarokowy ołtarz główny powstał zapewne w tym samym czasie, co i kościół (ok. 1712 r.). W jego polu głównym znajduje się późnogotycka figura Matki Bożej Grzebskiej, pochodząca z końca XV w., której kult jest bardzo rozpowszechniony w okolicy. Najliczniejsze pielgrzymki wiernych przybywają tutaj w Zielone Świątki.
  • W tym samym okresie - 1. poł. XVIII w. - powstały również dwa późnobarokowe ołtarze boczne, z tą tylko różnicą, że lewy (św. Leonarda - z gotycką rzeźbą świętego, pochodzącą z poł. XV w.) był fundowany dla tej świątyni, natomiast prawy (św. Marii Magdaleny) został sprowadzony do Grzebska w XX w. z kościoła reformatów we Włocławku.
  • Na uwagę zasługuje również sześcioboczna ambona manierystyczna z 1. poł. XVII w., umieszczona na północnej ścianie prezbiterium.
Teren przykościelny, graniczący od południa z cmentarzem parafialnym, ogrodzony jest kamienno-ceglanym murkiem.
  • W jego obrębie najciekawszym obiektem jest późnoklasycystyczny nagrobek żeliwny, w formie krzyża umieszczonego na prostopadłościennym postumencie (z datą 1855).
  • W niewielkiej odległości, na południowy-zachód od świątyni znajduje się murowana dzwonnica parawanowa o dwóch prześwitach dzwonowych, wybudowana na początku lat 60. XX w. Od momentu przebudowy w 1882 r.- po rozebraniu dzwonnicy drewnianej - jej funkcję przejęła dobudowana do kościoła wieża. Ale konstrukcja okazała się na tyle słaba, że dla dzwonów musiano pół wieku temu wybudować oddzielne pomieszczenie.
  • Już poza terenem przykościelnym, na północny-wschód od świątyni, stoi parterowa plebania, wzniesiona z cegły na początku XX stulecia.
  • Obowiązkowym punktem zwiedzania Grzebska jest wyprawa do oddalonej o około 600 m na północny-wschód od kościoła parafialnego kaplicy. Usytuowana na łące w pobliżu grodziska kaplica - również pod wezwaniem św. Leonarda - została zbudowana w XVIII w. Podobnie jak i kościół jest ona drewniana, wzniesiona w konstrukcji zrębowej i zbudowana "formą ośmiu węgłów". Z tą tylko różnicą, że powstała na planie ośmioboku, bez wyodrębnionych z zewnątrz nawy i prezbiterium. Jej jednoprzestrzenne wnętrze przekrywa strop płaski, a całość wieńczy ośmiopołaciowy dach z wieżyczką na sygnaturkę, umieszczoną na początkowej części kalenicy.
  • O grodzisku, położonym wśród bagien i łąk w widłach rzeki Orzyc (datowanym na X-XI w.) piszemy w części poświęconej historii miejscowości i parafii.
1065 r. - Jeden z najstarszych grodów na Mazowszu, wzmiankowany w tzw. falsyfikacie mogileńskim pod nazwą Grebesco.
XI w. - Prawdopodobnie przy istniejącym grodzie znajdował się pierwszy kościół pw. św. Leonarda.
XV w. - Nie wiadomo dokładnie, kiedy powstała parafia w Grzebsku, ale istniała już w połowie XV w.
1454 r. - Po raz pierwszy wzmiankowany jest kościół w Grzebsku.
1598 r. - Miejscowa świątynia nosi wezwanie św. Zofii.
1712 r. - Budowa zachowanego do dzisiaj kościoła, wzniesionego przez ks. Kwiatkowskiego, proboszcza z Czernic Borowych.
1827 r. - We wsi Grzebsk są 32 domy i 239 mieszkańców.
1881 r. - Miejscowa parafia należy do dekanatu mławskiego diecezji płockiej i liczy 2148 wiernych.
1881 r. - We wsi Grzebsk jest 38 domów i 348 mieszkańców.
1882 r. - Podczas remontu nadzorowanego przez ks. Dionizego Mierzwickiego dokonano generalne przebudowy, które zaważyła na wyglądzie kościoła na najbliższe sto lat (m.in. dobudowano wieżę od południa, "wyprostowano" trójboczne zamknięcie nawy, strop zastąpiono kolebką).
1993-1994 - Świątyni przywrócono pierwotny wygląd. Podczas prac, którymi kierował ks. Jan Kaźmierczak, m.in. wieżę zastąpiono niską kruchtą, odsłonięto trójboczne zamknięcie nawy, wewnątrz przerobiono pozorną kolebkę na strop płaski.
2006 r. - Parafia w Grzebsku, którą tworzy 13 miejscowości, należy do dekanatu Dzierzgowo diecezji płockiej i liczy 1471 wiernych.
Kościół w Grzebsku jest jednym z 14 obiektów usytuowanych na "pętli ciechanowskiej" Szlaku Drewnianej Architektury Sakralnej na Mazowszu. W jego sąsiedztwie znajdują się kolejne kościoły drewniane, należące do tej samej pętli:
  • Lekowo - miejscowość położona 30 km na południe od Grzebska (dojazd przez Dzierzgowo, Grudusk, Szulmierz i Regimin), z kościołem parafialnym pw. św. Stanisława, pochodzącym z lat 1772-1773.
  • Węgra - miejscowość położona 22 km na południowy-wschód od Grzebska (dojazd przez Dzierzgowo i Rzęgnowo), z kościołem parafialnym pw. św. Jana Chrzciciela, pochodzącym z 1730 r.
  • Żurominek Kapitulny - miejscowość położona 30 km na południowy-zachód od Grzebska (dojazd przez Kuklin i Mławę), z kościołem parafialnym pw. św. Stanisława, pochodzącym z 1754 r.
oraz obiekt należący do "pętli ostrołęckiej":
  • Zaręby - miejscowość położona 30 km na północny-wschód od Grzebska (dojazd przez Dzierzgowo, Wiktorowo i Chorzele), z kościołem parafialnym pw. św. Wawrzyńca, pochodzącym z lat 1775-1776.