Drewniane skarby Mazowsza - szlak drewnianej architektury sakralnej.

Mazowsze jest niezwykle bogate w przykłady sakralnego budownictwa drewnianego. Na terenie województwa odnotować można ponad 200 godnych uwagi obiektów.

Na obecnym etapie realizacji projektu "Skarbiec Mazowiecki - szlaki turystyczne obiektów sakralnych w Warszawie i na Mazowszu" pragniemy  zachęcić do odwiedzenia i poznania wybranych obiektów.

Na Mazowieckim Szlaku Drewnianej Architektury Sakralnej, któremu nadajemy nazwę Drewniane skarby Mazowsza, będziecie Państwo mogli zwiedzić aż 67 niezwykłych obiektów. Są to w większości mało znane i, choćby z tego powodu, rzadko odwiedzane kościoły i kaplice. Przy typowaniu obiektów braliśmy pod uwagę przede wszystkim ich historię, walory architektoniczne, rolę w lokalnym i ponadlokalnym życiu religijnym. Znajdujące się na szlakach świątynie pozwalają zapoznać się z różnorodnymi, zmieniającymi się w ciągu wieków, formami ich rozplanowania, kształtowania bryły, czy też wyposażenia i zdobienia wnętrza.

Na szlaku Drewniane skarby Mazowsza umieszczone zostały drewniane obiekty sakralne, podzielone na 6 tzw.  pętli: ciechanowską(14 obiektów), ostrołęcką (11), płocką (14), siedlecką (9), warszawską-wschodnią (8) i warszawską-zachodnią (10). W przygotowaniu - pętla radomska (7)

Dla zainteresowanych materiałami drukowanymi wydaliśmy miniprzewodnik "Drewniane skarby Mazowsza" z mapą.

Przyjeżdżając do Królewa - wsi położonej na Wkrą, zaledwie 13 km na wschód od Płońska - można zobaczyć nie tylko jedną z najstarszych świątyń wzniesionych na Mazowszu, ale także jeden z nielicznych kościołów jednowieżowych, jakie można spotkać na tym terenie. Co prawda, wieża nie powstała w momencie budowy świątyni, tylko podczas jej późniejszej przebudowy, ale i tak jest jednym z najbardziej malowniczych elementów, które wyróżniają ten obiekt spośród innych kościołów mazowieckich.

Uważa się, że parafia pw. św. Zygmunta w Królewie została erygowana prawdopodobnie już na przełomie XIII i XIV w., choć pierwsza o niej wzmianka pochodzi dopiero z 1464 r.

Nieco wcześniej, bo w 1425 r., pojawia się po raz pierwszy nazwa wsi, jeszcze jako "Krolewo". Wówczas  już była ona własnością biskupów płockich, w których rękach pozostawała aż do końca XVIII w.

Pierwszy kościół w Królewie został zbudowany zapewne w momencie powstania parafii. O kolejnym, pw. św. Zygmunta, wspomina wizytacja z 1599 r. Ponieważ był on wówczas w "dość dobrym stanie" można przypuszczać, że przestał istnieć na skutek pożaru lub innego kataklizmu. Już w 1639 r. nową świątynię ufundował biskup płocki Stanisław Łubieński, a dziewięć lat później konsekrował ją sufragan płocki biskup Wojciech Tolibowski.

Na obecnym wyglądzie świątyni zaważyły dwie przebudowy, które miały miejsce pod koniec XIX w. i na początku następnego stulecia. W 1882 r. pod kierownictwem proboszcza ks. Edwarda Michniewskiego przeprowadzono gruntowny remont, dzięki czemu chylący się ku ruinie obiekt zaczął wyglądać jak nowy. Nic dziwnego, że pięć lat później korespondent "Przeglądu Katolickiego" pisał, iż "kościół jest drewniany, mały, lecz świeżo odrestaurowany i odmalowany, bardzo miłe robi wrażenie na zwiedzających to miejsce". Natomiast w 1907 r. do budowli została dostawiona od zachodu trzykondygnacyjna wieża.

Ostatni remont świątyni przeprowadzono w latach 1978-1985 pod kierunkiem proboszcza, ks. Ignacego Sikorskiego. Wówczas m.in. wymieniono fundamenty, podwaliny i części belek stropowych, ściany na zewnątrz pokryto nowym szalunkiem, wymieniono także okna.

Patrząc na dzisiejszą świątynię aż trudno uwierzyć, że jeszcze ponad sto lat temu wyglądała ona jak mały i skromny kościółek. Dobudowanie na początku ubiegłego stulecie trójkondygnacyjnej wieży od frontu sprawiło, że jest ona dzisiaj jedną z najokazalszych świątyń na Mazowszu.

Podobnie jak zdecydowana większość kościołów mazowieckich, tak i ten obiekt usytuowano na osi wschód-zachód, z prezbiterium zwróconym w kierunku wschodnim. Jest zatem budowlą orientowaną. Został wzniesiony w konstrukcji zrębowej, którą z zewnątrz oszalowano, a w późniejszych czasach dodatkowo wzmocniono lisicami, mającymi zapobiegać rozsuwaniu się belek na boki.

Jego nawa została zbudowana na planie prostokątna, a od wschodu łączy się z nią węższe prezbiterium, zamknięte jest trójbocznie. Do prezbiterium od północy przylega kruchta, od południa zakrystia. Przy nawie od zachodu - jak już wcześniej zostało powiedziane - została dostawiona na początku XX w. czworoboczna, trójkondygnacyjna wieża, w przyziemiu której znajduje się kruchta główna.

Warto zwrócić uwagę na interesujący wygląd konstrukcji dachowej, ponieważ wspólny dach dwuspadowy, o jednakowym rozstawie krokwi, znajduje się nad nawą główną i prezbiterium. Natomiast boki nawy osłaniają przedłużenia połaci dachu znajdującego się nad główną częścią nawy. Nad przybudówkami znajdują się daszki pulpitowe, nad wieżą latarnia z hełmem ostrosłupowym. Wszystkie dachy pokryte są blachą. Nad końcową częścią nawy została umieszczona czworoboczna wieżyczka na sygnaturkę, która malowniczo koresponduje z latarnią, wieńczącą wieżę.

Po wejściu do środka świątyni możemy zobaczyć jednonawowe wnętrze, przekryte stropem płaskim z widocznymi belkami stropowymi, ponieważ deski zostały przybite do belek od góry (tzw. nadsiębitka).

• Ołtarz główny neobarokowy pochodzi z 2. poł. XIX w., w jego polu głównym znajduje się XIX-wieczna rzeźba Chrystusa Ukrzyżowanego. Po jego obu stronach - w zamknięciach nawy - stoją dwa nowsze ołtarze boczne. W polu głównym lewego umieszczony jest obraz "Św. Zygmunt" (zapewne z XVII/XVIII w.), w polu głównym prawego ołtarza bocznego współczesny obraz "Matka Boża Częstochowska", zasłaniający obraz "Św. Roch".
• Nad wejściem głównym, od zachodu, usytuowany jest chór muzyczny, wsparty na dwóch słupach. Na nim znajdują się organy, pochodzące z końca XIX w. Zostały one zakupione do parafii w 1898 r., a podczas wojny 1920 r. zostały częściowo uszkodzone.

Teren przykościelny ogrodzony jest niskim kamiennym murkiem, z bramą wejściową od południowego-wschodu.

• Na jego terenie, na południowy-zachód od kościoła stoi drewniana dzwonnica z szerokim okapem u dołu, pochodząca z końca XIX w., która została wzniesiona na planie kwadratu (w dolnej części o boku 4,20 m, w górnej 2,70 m). Jej konstrukcję stanowią drewniane słupy, które wzmocniono ryglami i zastrzałami. Ściany z zewnątrz są oszalowane, w górnej części z każdej strony znajdują się po dwa prześwity dzwonowe. Całość wieńczy blaszany dach namiotowy, zwieńczony krzyżem.
• Na wschód od kościoła znajduje się pięcioosiowa murowana plebania w stylu polskiego dworku, wybudowana w 1927 r. staraniem miejscowego proboszcza, ks. Leona Goszczyckiego.

XIII/XIV w. - Prawdopodobna erekcja parafii w Królewie.

1425 r. - Pierwsza wzmianka o Królewie (pod nazwą Krolewo).

1464 r. - Pierwsza wzmianka o parafii pw. św. Zygmunta.

1599 r. - Wizytacja wspomina o drugim z kolei kościele drewnianym, który jest w stanie "dość dobrym".

1639 r. - Trzecią z kolei świątynię, zachowaną do dzisiaj, ufundował biskup płocki Stanisław Łubieński.

1648 r. - Konsekracja nowego kościoła przez sufragana płockiego, bp. Wojciecha Tolibowskiego.

1827 r. - We wsi Królewo jest 27 domów i 217 mieszkańców.

1883 r. - Miejscowa parafia należy do dekanatu płońskiego diecezji płockiej i liczy 1550 wiernych.

1883 r. - W Królewie jest 40 domów i 464 mieszkańców.

1978-1985 - Remont kapitalny kościoła przeprowadzony pod kierunkiem ks. Ignacego Sikorskiego.

2006 r. - Parafia w Królewie, którą tworzy 10 miejscowości, należy do dekanatu płońskiego diecezji płockiej i liczy 1240 wiernych.

Kościół w Królewie jest jednym z 14 obiektów usytuowanych na "pętli ciechanowskiej" Szlaku Drewnianej Architektury Sakralnej na Mazowszu. W jego sąsiedztwie znajdują się kolejne kościoły drewniane, należące do tej samej pętli:

• Gąsiorowo - miejscowość położona 24 km na północny-wschód od Królewa (dojazd przez Bolęcin i Nowe Miasto nad Soną), z kościołem filialnym pw. św. Mikołaja, pochodzącym z 1792 r.
• Kraszewo - miejscowość położona 18 km na północ od Królewa (dojazd przez Sochocin i Ojrzeń), z kościołem parafialnym pw. Świętej Trójcy, pochodzącym z 2. poł. XVI w. (część murowana) i poł. XVIII w. (część drewniana).
• Sarbiewo - miejscowość położona 15 km na północny-zachód od Królewa (dojazd przez Sochocin i Smardzewo), z kościołem parafialnym pw. św. Stanisława, pochodzącym prawdopodobnie z przełomu XVII i XVIII w.

oraz obiekt należący do "pętli płockiej":

• Naruszewo - miejscowość położona 18 km na południowy-zachód od Królewa (dojazd przez Joniec, Starą Wronę i Przyborowice), z kościołem parafialnym pw. św. Tekli, pochodzącym z 1786 r.