Drewniane skarby Mazowsza - szlak drewnianej architektury sakralnej.
Mazowsze jest niezwykle bogate w przykłady sakralnego budownictwa drewnianego. Na terenie województwa odnotować można ponad 200 godnych uwagi obiektów.
Na obecnym etapie realizacji projektu "Skarbiec Mazowiecki - szlaki turystyczne obiektów sakralnych w Warszawie i na Mazowszu" pragniemy zachęcić do odwiedzenia i poznania wybranych obiektów.
Na Mazowieckim Szlaku Drewnianej Architektury Sakralnej, któremu nadajemy nazwę Drewniane skarby Mazowsza, będziecie Państwo mogli zwiedzić aż 67 niezwykłych obiektów. Są to w większości mało znane i, choćby z tego powodu, rzadko odwiedzane kościoły i kaplice. Przy typowaniu obiektów braliśmy pod uwagę przede wszystkim ich historię, walory architektoniczne, rolę w lokalnym i ponadlokalnym życiu religijnym. Znajdujące się na szlakach świątynie pozwalają zapoznać się z różnorodnymi, zmieniającymi się w ciągu wieków, formami ich rozplanowania, kształtowania bryły, czy też wyposażenia i zdobienia wnętrza.
Na szlaku Drewniane skarby Mazowsza umieszczone zostały drewniane obiekty sakralne, podzielone na 6 tzw. pętli: ciechanowską(14 obiektów), ostrołęcką (11), płocką (14), siedlecką (9), warszawską-wschodnią (8) i warszawską-zachodnią (10). W przygotowaniu - pętla radomska (7)
Dla zainteresowanych materiałami drukowanymi wydaliśmy miniprzewodnik "Drewniane skarby Mazowsza" z mapą.
Niewiele wiadomo o historii wsi, poza faktem, że w 1827 roku było w niej 39 domów, które zamieszkiwało 254 ludzi. Zatem już wtedy musiała to być jedna z większych wsi w okolicy. Zapewne od początku swego istnienia wieś należała do parafii Kadzidło, która była częścią dużego dekanatu łomżyńskiego w diecezji płockiej. Kiedy na podstawie bulli papieża Piusa VII "Ex imposita nobis" została erygowana w 1818 r. diecezja sejneńska, dekanat łomżyński (a w raz z nim Czarnia) był jednym z trzech, które zostały wyłączone z diecezji płockiej i włączone do nowo utworzonej diecezji. Taki stan utrzymał się przez ponad wiek. Dopiero w 1925 r. na podstawie bulli papieża Piusa XI "Vixdum Poloniae unitas" powstała nowa diecezja łomżyńska, a Czarnia (należąca już wówczas do parafii Lipniki) po raz trzeci w swojej historii zmieniła przynależność diecezjalną.
Na cztery lata przez powstaniem diecezji łomżyńskiej w Czarni - z inicjatywy mieszkańców wsi i sąsiedniej wsi Brzozowa -wybudowano w 1921 r. kościół drewniany według projektu architekta Rudolfa Macury. Przez kolejne 43 lata Msze św. odprawiali w nim księża z parafii Lipniki, a później z parafii Kuzie. Dopiero w 1964 r. zamieszkał w Czarni ksiądz, który sprawował opiekę duszpasterską nad mieszkańcami. Minęło kolejne 18 lat, zanim w Czarni powstała samodzielna parafia, a erygował ją 1 stycznia 1982 r. biskup łomżyński Mikołaj Sasinowski. Zatem dopiero po 60 latach swego istnienia kościół w Czarni stał się świątynią parafialną.
Według projektu, zatwierdzonego w 1921 r., kościół miał być budowlą wzniesioną w konstrukcji zrębowej. Nie wiadomo, na jakim etapie budowy zdecydowano o zmianie, ale przez to jest jednym z nielicznych na Mazowszu kościołów, wzniesionych w konstrukcji słupowo-ramowej, którą z zewnątrz oszalowano. Jest budowlą orientowaną, a więc usytuowaną na osi wschód-zachód, z prezbiterium skierowanym w kierunku wschodnim. Korpus nawowy wzniesiono na planie wydłużonego prostokąta, z węższym prezbiterium od wschodu, zamkniętym trójbocznie. Przy jego obu stronach dobudowane są symetrycznie dwa pomieszczenia: od północy zakrystię i od południa składzik poprzedzony kruchtą. Nad całością znajduje się wspólny dach dwuspadowy - naczółkowy nad początkową częścią nawy, przechodzący nad prezbiterium w wielopołaciowy. Oddzielne daszki dwuspadowe (przyczółkowe) znajdują się nad zakrystią i składzikiem. Wszystkie pokryte są blachą. Nad końcową częścią prezbiterium góruje czworoboczna wieżyczka na sygnaturkę, przechodząca w drugiej kondygnacji w ośmiobok.
Po wejściu do środka świątyni ukazuje się nam trójnawowe wnętrze, rozdzielone czterema parami słupów, wzmocnionych zastrzałami. Nad nawą główną i prezbiterium znajdują się oddzielne sklepienia kolebkowe, w nawach bocznych stropy płaskie. Elementy wyposażenia wnętrza:
- Ołtarz główny niezabytkowy; w jego polu środkowym znajduje się obraz "Matka Boża Częstochowska".
- Dwa ołtarze boczne niezabytkowe; w polach środkowych ołtarzy bocznych współczesne figury: w lewym - Serce Pana Jezusa, w prawym - Niepokalanego Poczęcia NMP.
- Belka tęczowa, oddzielająca nawę od prezbiterium, z umieszczonym na niej współczesnym krucyfiksem.
Teren przykościelny otoczony jest metalowym ogrodzeniem, na który prowadzą dwa wejścia: od zachodu brama z furtkami po bokach, od wschodu - brama z furtką.
- Na północny-zachód od kościoła stoi drewniana dzwonnica, pochodząca z 1921 r., która została wzniesiona na planie kwadratu. Jej konstrukcję stanowią drewniane słupy, które wzmocniono ryglami i zastrzałami. Dwukondygnacyjna, z dolną kondygnacją szerszą i wyższą, rozdzieloną daszkiem okapowym. Ściany z zewnątrz są oszalowane, w górnej części z każdej strony znajduje się po jednym otworze głosowym. Całość wieńczy dach namiotowy, kryty - podobnie jak i okap - blachą.
1795 r. - Czarnia jest jedną ze wsi w parafii Kadzidło, należącej do dużego dekanatu łomżyńskiego diecezji płockiej.
1818 r. - Na podstawie bulli papieża Piusa VII "Ex imposita nobis" została erygowana diecezja sejneńska, do której przyłączono trzy dekanaty z diecezji płockiej, w tym właśnie dekanat łomżyński i znajdującą się na jego terenie wieś Czarnia.
1827 r. - We wsi Czarnia jest 39 domów i 254 mieszkańców.
1921 r. - Z inicjatywy mieszkańców Czarni i sąsiedniej wsi Brzozowa wybudowano drewniany kościół według projektu arch. Rudolfa Macury. Przez kolejne 43 lata jest on obsługiwany przez duszpasterzy z parafii Lipniki, a później z parafii Kuzie.
1925 r. - Na podstawie bulli papieża Piusa XI "Vixdum Poloniae unitas", parafia Lipniki (a wraz z nią Czarnia) została wyłączona z diecezji sejneńskiej i włączona do nowo utworzonej diecezji łomżyńskiej.
1964 r. - W Czarni na stałe zamieszkał ksiądz. I chociaż jeszcze nie istniała parafia, to miał on uprawnienia proboszcza.
1982 r. - 1 stycznia, przy istniejącym od ponad 60 lat kościele drewnianym, samodzielną parafię w Czarni pw. św. Michała Archanioła erygował biskup łomżyński Mikołaj Sasinowski.
1995-2000 - Remont kościoła pod kierunkiem kolejnych proboszczów: ks. Marka Truszczyńskiego (remont wieżyczki na sygnaturkę) i ks. Krzysztofa Malinowskiego (remont dachu).
2006 r. - Parafia w Czarni koło Lipnik, którą tworzą 3 miejscowości, należy do dekanatu kadzidlańskiego diecezji łomżyńskiej i liczy 455 wiernych.
Kościół w Czarni jest jednym z 11 obiektów usytuowanych na "pętli ostrołęckiej" Szlaku Architektury Drewnianej. W jego najbliższym sąsiedztwie znajdują się kolejne kościoły drewniane, należące do tej samej pętli:
- Brodowe Łąki - miejscowość położona 25 km na zachód od Czarni (dojazd przez Grale, kadzidło i Baranowo), z kościołem parafialnym pw. św. Michała Archanioła, pochodzącym z 1884 r.
- Dąbrówka - miejscowość położona 7 km na południowy-wschód od Czarni (dojazd przez Grale), z kościołem parafialnym pw. św. Anny, pochodzącym z lat 1891-1892.
- Łyse - miejscowość położona 10 km na północny-zachód od Łysych, z dawnym kościołem parafialnym pw. św. Anny, pochodzącym z 1882 r.
Zaloguj się
0
GPS: N 53.267217, E 21.612775
Wydarzenia
Historia
Architektura
Zabytki
W otoczeniu
Daty historyczne
Na szlaku
