Drewniane skarby Mazowsza - szlak drewnianej architektury sakralnej.

Mazowsze jest niezwykle bogate w przykłady sakralnego budownictwa drewnianego. Na terenie województwa odnotować można ponad 200 godnych uwagi obiektów.

Na obecnym etapie realizacji projektu "Skarbiec Mazowiecki - szlaki turystyczne obiektów sakralnych w Warszawie i na Mazowszu" pragniemy  zachęcić do odwiedzenia i poznania wybranych obiektów.

Na Mazowieckim Szlaku Drewnianej Architektury Sakralnej, któremu nadajemy nazwę Drewniane skarby Mazowsza, będziecie Państwo mogli zwiedzić aż 67 niezwykłych obiektów. Są to w większości mało znane i, choćby z tego powodu, rzadko odwiedzane kościoły i kaplice. Przy typowaniu obiektów braliśmy pod uwagę przede wszystkim ich historię, walory architektoniczne, rolę w lokalnym i ponadlokalnym życiu religijnym. Znajdujące się na szlakach świątynie pozwalają zapoznać się z różnorodnymi, zmieniającymi się w ciągu wieków, formami ich rozplanowania, kształtowania bryły, czy też wyposażenia i zdobienia wnętrza.

Na szlaku Drewniane skarby Mazowsza umieszczone zostały drewniane obiekty sakralne, podzielone na 6 tzw.  pętli: ciechanowską(14 obiektów), ostrołęcką (11), płocką (14), siedlecką (9), warszawską-wschodnią (8) i warszawską-zachodnią (10). W przygotowaniu - pętla radomska (7)

Dla zainteresowanych materiałami drukowanymi wydaliśmy miniprzewodnik "Drewniane skarby Mazowsza" z mapą.

Po raz pierwszy Bardzice pojawiły się na kartach historii w 1418 r. Około pół wieku później (w 1452 r.) były wzmiankowane jako prywatna wieś, należąca do drobnej szlachty. Przez kolejne stulecia znajdowała się w rękach Barzyckich (którzy przyjęli nazwisko właśnie od Bardzic), Gęborowskich, Rudzkich, Dehnhoffów i Tymińskich. Ostatnim właścicielem ziemskim w Bardzicach był Jan Gajewski.

Początki samodzielnego ośrodka duszpasterskiego w Bardzicach sięgają 18 sierpnia 1940 r. Wówczas proboszcz parafii Skaryszew, do której wówczas należały Bardzice, poświęcił remizę strażacką, która zaczęła pełnić rolę kaplicy filialnej. Około dwa lata później - 1 stycznia 1943 r. - biskup sandomierski Jan Kanty Lorek erygował w Bardzicach samodzielną parafię, wydzielając ją z terytoriów parafii Kowala, Skaryszew, Wierzbica i Radom (pw. Najświętszego Serca Jezusowego).

Dopiero w 1956 r. Bardzice wzbogaciły się o XVIII-wieczny kościół drewniany, który został przeniesiony z Białobrzegów Radomskich. Pracami przy zestawianiu obiektu na obecnym miejscu kierował ówczesny proboszcz ks. Tomasz Wąsik.

Ostatni generalny remont świątyni przeprowadzono w latach 1973-1978 pod kierunkiem ówczesnego proboszcza ks. Eugeniusza Maja.

Chociaż kościół przeniesiono z innego miejsca, to jednak zachowano jego oryginalną orientację. Został więc, zgodnie z tradycją, ustawiony na osi wschód-zachód, z wejściem głównym od zachodu. Jak zdecydowana większość kościołów polskich, jest obiektem wzniesionym w konstrukcji zrębowej, której ściany wzmocniono lisicami i z zewnątrz oszalowano pionowymi deskami.

Nawa została zbudowana na planie zbliżonym do kwadratu, węższe prezbiterium zamknięte jest trójbocznie. Do niego od południa i północy dobudowane są dwie zakrystie, do nawy od zachodu została dostawiona kruchta główna, natomiast od południa - niewielka kruchta boczna.

Nad nawą i prezbiterium znajdują się oddzielne dachy dwuspadowe, nad zakrystiami i kruchtą główną - daszki dwuspadowe, nad kruchtą boczną - daszek trójspadowy. Wszystkie pokryte są blachą. Na kalenicy, w końcowej części nawy, umieszczona jest ośmioboczna wieżyczka na sygnaturkę.

Kościół jest usytuowany na osi wschód-zachód, więc do nawy dostajemy się przez kruchtę główną, umieszczoną od zachodu. Po wejściu do środka świątyni ukazuje się nam jednonawowe wnętrze, przekryte wspólnym dla nawy i prezbiterium stropem płaskim.

W 1956 r. do Bardzic przeniesiono tylko część zabytkowego wyposażenia, które znajdowało się w białobrzeskiej świątyni. Do najcenniejszych jego elementów należą dziś:

• belka tęczowa ze sceną ukrzyżowania,
• barokowa ambona,
• pochodzący z XVIII w. ołtarz główny.

Na uwagę zasługuje także współczesna polichromia, wykonana w 1977 r. przez warszawską malarkę Janinę Pol.

Teren przykościelny otoczony jest drewnianym ogrodzeniem, z dwoma ozdobnymi bramami: główną od zachodu i nie mniej okazałą - od południa, nazwaną Bramą Tysiąclecia.

• Na południowy-zachód od kościoła stoi drewniana dzwonnica, konstrukcji słupowo-ramowej, zbudowana na planie kwadratu. Została ona przeniesiona na obecne miejsce wraz z kościołem. Wzniesiona na planie kwadratu, a jej konstrukcję stanowią drewniane słupy, które wzmocniono ryglami i zastrzałami. Ściany z zewnątrz są oszalowane, a w górnej części z każdej strony znajduje się po jednym otworze głosowym. Całość pokryta jest  dachem namiotowym łamanym, pobitym blachą.

Na całym terenie, który jest swego rodzaju modrzewiowym parkiem, odnajdziemy wiele drewnianych figurek i rzeźb, m.in.:

• rzeźbę przedstawiającą patrona parafii, św. Andrzeja Bobolę - przed kościołem,
• wykonaną z drewna postać św. Franciszka z wilkiem u boku - za kościołem.

1418 r. - Pierwsza wzmianka o wsi Bardzice.

1452 r. - Bardzice były wsią prywatną, należącą do drobnej szlachty.

1771-1773 - W odległych o ponad 40 km Białobrzegach z fundacji Pawła Boskiego, chorążego i podkomorzego ziemi czerskiej, został wzniesiony kościół drewniany, który prawie dwa wieki później będzie przeniesiony do Bardzic.

1827 r. - W Bardzicach było 18 domów i 130 mieszkańców.

1880 r. - Miejscowość należała do parafii Skaryszew w dekanacie radomskim diecezji sandomierskiej.

1940 r. - 18 sierpnia proboszcz parafii Skaryszew, do której wówczas należały Bardzice, poświęcił remizę strażacką, którą przeznaczono na kaplicę filialną.

1943 r. - 1 stycznia biskup sandomierski Jan Kanty Lorek erygował w Bardzicach samodzielną parafię, wydzielając ją z terytoriów parafii Kowala, Skaryszew, Wierzbica i Radom (pw. Najświętszego Serca Jezusowego).

1956 r. - Do Bardzic został przeniesiony z Białobrzegów Radomskich  XVIII-wieczny kościół drewniany. Pracami przy zestawianiu obiektu na obecnym miejscu kierował ówczesny proboszcz ks. Tomasz Wąsik.

1973-1978 - Generalny remont świątyni przeprowadzono pod kierunkiem ówczesnego proboszcza ks. Eugeniusza Maja.

2006 r. - Parafia w Bardzicach należała do dekanatu wierzbickiego diecezji radomskiej i liczyła 1650 wiernych.

 Kościół w Bardzicach jest jednym z sześciu obiektów w projekcie „Skarbiec Mazowiecki 2 szlaki turystyczne obiektów sakralnych w Warszawie i na Mazowszu - rozwój i komercjalizacja produktu”, które tworzą „pętlę radomską” na istniejącym już Szlaku drewnianej architektury sakralnej. Znalazły się na niej również:

● Bukówno - miejscowość położona 35 km od Bardzic, z kościołem parafialnym pw. Nawiedzenia NMP, pochodzącym z przełomu XVI i XVII w.

● Łęgonice Duże - miejscowość położona 60 km od Bardzic, z kościołem parafialnym pw. św. Jana Chrzciciela, pochodzącym z 1725 r.

● Łęgonice Małe - miejscowość położona 55 km od Bardzic, z kościołem parafialnym pw. św. Marii Magdaleny, pochodzącym z 1765 r.

● Radom (Muzeum Wsi Radomskiej) - miejscowość położona 10 km od Bardzic, z kościołem pw. św. Doroty, pochodzącym z 1749 r., przeniesionym z Wolanowa i zestawionym w Muzeum Wsi Radomskiej w 1996 r.

● Waliska - miejscowość położona 45 km od Bardzic, z kościołem pw. Świętego Krzyża, pochodzącym z 1650 r.