województwo mazowieckie, powiat siedlecki, gmina Przesmyki
diecezja warszawsko-praska, dekanat grochowski
GPS: N 52.268073, E 22.583959
256412324
WWW
Wydarzenia
3 maja
Odpust - NMP Królowej Polski
Kościół pw. św. Jakuba - Przesmyki
25 lipca
Odpust - św. Jakuba Apostoła
Kościół pw. św. Jakuba - Przesmyki
7 października
Odpust - Matki Bożej Różańcowej
Kościół pw. św. Jakuba - Przesmyki
4 grudnia
Odpust - św. Barbary
Kościół pw. św. Jakuba - Przesmyki
Drewniane skarby Mazowsza - szlak drewnianej architektury sakralnej.
Mazowsze jest niezwykle bogate w przykłady sakralnego budownictwa drewnianego. Na terenie województwa odnotować można ponad 200 godnych uwagi obiektów.
Na obecnym etapie realizacji projektu "Skarbiec Mazowiecki - szlaki turystyczne obiektów sakralnych w Warszawie i na Mazowszu" pragniemy zachęcić do odwiedzenia i poznania wybranych obiektów.
Na Mazowieckim Szlaku Drewnianej Architektury Sakralnej, któremu nadajemy nazwę Drewniane skarby Mazowsza, będziecie Państwo mogli zwiedzić aż 67 niezwykłych obiektów. Są to w większości mało znane i, choćby z tego powodu, rzadko odwiedzane kościoły i kaplice. Przy typowaniu obiektów braliśmy pod uwagę przede wszystkim ich historię, walory architektoniczne, rolę w lokalnym i ponadlokalnym życiu religijnym. Znajdujące się na szlakach świątynie pozwalają zapoznać się z różnorodnymi, zmieniającymi się w ciągu wieków, formami ich rozplanowania, kształtowania bryły, czy też wyposażenia i zdobienia wnętrza.
Na szlaku Drewniane skarby Mazowsza umieszczone zostały drewniane obiekty sakralne, podzielone na 6 tzw. pętli: ciechanowską(14 obiektów), ostrołęcką (11), płocką (14), siedlecką (9), warszawską-wschodnią (8) i warszawską-zachodnią (10). W przygotowaniu - pętla radomska (7)
Dla zainteresowanych materiałami drukowanymi wydaliśmy miniprzewodnik "Drewniane skarby Mazowsza" z mapą.
Wieś lokowana zapewne pod koniec XIV w. na terenie Wielkiego Księstwa Litewskiego jako własność rycerska. Wśród walczącego pod Grunwaldem w 1410 r. rycerstwa ziemi drohickiej, znalazł się Gmyr z Przesmyk. Z niewoli krzyżackiej wykupił go wielki książę Witold. Przesmyki stały się gniazdem rodu Przesmyckich herbu Paprzyca (Kuczaba). W 1. poł. XV w. ufundowali oni drewniany kościół parafialny pw. św. Jakuba Apostoła. Pod koniec XVI w. tutejsza parafia była jedną z najrozleglejszych w ziemi drohickiej i obejmowała 27 wsi. Kościół ufundowany przez Przesmyckich spłonął w 1657 r. Na jego miejscu wzniesiono nowy, również drewniany.
Kolejną świątynię ufundował w 1776 r. tutejszy proboszcz, ks. Ludwik Wessel. Konsekracji dokonał w 1783 r. Jan Szyjkowski, biskup tytularny Synopy w Turcji i sufragan diecezji łuckiej. Kościół ten, restaurowany w XIX w. zachował się do dziś.
W XIX w. Przesmyki zamieszkiwała drobna szlachta, której rody zajmowały poszczególne części miejscowości: Gmyry, Przyłęgi i Zarazy.
Najbardziej znanym w XX w. jej przedstawicielem był poeta, tłumacz i krytyk literacki Zenon Przesmycki "Miriam", twórca i redaktor słynnego pisma literackiego "Chimera" ukazującego się w latach 1901-1907.
Drewniany kościół o konstrukcji zrębowej, nie jest orientowany. Jego prezbiterium skierowane jest na północ i ma tę samą szerokość co nawa główna. Trójnawowy korpus ma układ bazylikowy. Po obu stronach prezbiterium znajdują się zakrystia i skarbiec. Ich górne kondygnacje mieszczą loże kolatorskie otwarte na prezbiterium za pomocą podwójnych okien. Nawy boczne od głównej oddzielają po trzy arkady wsparte na słupach. Wnętrze nakryte jest stropem płaskim.
Wystrój architektoniczny wnętrza i zewnętrza, a także proporcje bryły świątyni, nawiązują do tradycji architektury klasycystycznej. Wewnątrz górne partie ścian nawy głównej (powyżej naw bocznych) a także ściany prezbiterium rozczłonkowane są pilastrami (płaskimi filarami, posiadającymi głowicę i bazę, analogicznie jak kolumny). Dekoracją wnętrza jest również ozdobny gzyms. Nadwieszony chór muzyczny zdobi tralkowa balustrada (tralka to pionowy, ozdobny element wspierjący balustradę). Dekorację złożoną z pilastrów zastosowano również na ścianach zewnętrznych. Pilastry zakrywają lisice (pionowe belki) wzmacniające ściany. Cały budynek obiega gzyms główny. Również ściany naw bocznych wieńczy gzyms.
Okna w nawie głównej są zakończone półkoliście, natomiast w nawach bocznych są prostokątne. Nawę i prezbiterium wieńczy wspólny dach trójpołaciowy, kryty blachą. Ośmioboczna wieżyczka na sygnaturkę zwieńczona jest baniastym hełmem.
Ściany i strop kościoła pokrywa polichromia geometryczna z motywami roślinnymi. Pośrodku stropu nawy głównej znajduje się plafon z wizerunkiem Matki Bożej. W centrum stropu nad prezbiterium przedstawienie Ducha Świętego pod postacią gołębicy.
We wnętrzu znajduje się sześć barokowych ołtarzy datowanych na XVIII w., przeniesionych tu z Siemiatycz.
- Ołtarz główny, dwukondygnacyjny (2. ćw. XVIII w.) przypuszczalnie wykonany został przez Łukasza Piotra Grzegułkowskiego, snycerza z Drohiczyna. W polu głównym umieszczono obraz "Ukrzyżowanie", zaś po bokach figury św. Barbary i św. Pawła. Druga kondygnacja zawiera owalny obraz "Matka Boża Bolesna". Po obu jego stronach figury aniołów, zaś w zwieńczeniu figura Michała Archanioła.
- W pięciu bocznych ołtarzach nie zachowały się oryginalne obrazy. Tylko w zwieńczeniu jednego - obraz "Św. Anna nauczająca Marię" pochodzi z XVIII w. Obrazy do pozostałych namalowano w latach 80. XIX w.
- Barokowa ambona (1. poł. XVIII w.) z rzeźbą Chrystusa jako Dobrego Pasterza w zwieńczeniu, pochodząca przypuszczalnie z warsztatu Łukasza P. Grzegułkowskiego.
- Klasycystyczny prospekt organowy (ozdobna obudowa instrumentu) z 1. poł. XIX w. Organy zbudował w 1887 r. Stefan Romański z Lublina.
- Stalle z XVIII w. - w prezbiterium
- Dwa rokokowe konfesjonały z 2. poł. XVIII w. - w nawie
- Dwa rokokowe feretrony z 2. poł. XVIII w.: jeden - z dwustronnym obrazem "Trójca Święta" i "Matka Boża Niepokalanie Poczęta", drugi - z malowanym na blasze obrazem "Św. Barbara" (XVIII w.).
- Klasycystyczna obudowa chrzcielnicy z obrazem "Chrzest Chrystusa" (koniec XVIII w.).
- Barokowy krucyfiks - na belce tęczowej (pomiędzy nawą a prezbiterium)
- Murowana dzwonnica-brama z przejściem nakrytym sklepieniem kolebkowo-krzyżowym, wzniesiona po 1869 r., stanowi wejście na cmentarz kościelny. Ma ona klasycystyczną dekorację, na którą składa się boniowanie (w dolnej części) i pilastry wspierające belkowanie zwieńczone półkolistym frontonem (szczytem). Boniowanie to dekoracyjne opracowanie lica muru kamiennego lub jego naśladownictwo wykonane w tynku. Najstarszy dzwon pochodzi z 1721 r.
- Cmentarz kościelny otoczony murem z polnych kamieni, w którym umieszczono cztery kapliczki. Całość wzniesiono w XIX w.
- Rzeźba Matki Bożej Niepokalanie Poczętej z piaskowca, wykonana w 1854 r. - we wschodniej części cmentarza
- Drewniana organistówka pochodząca z XIX w., obecnie opuszczona. - na wschód od kościoła
- Murowana plebania w typie dworku. - na zachód od kościoła
- Cmentarz leżący 700 m na północny zachód od kościoła otoczony jest murem z polnych kamieni. W jego południowej - starszej części - stoi neogotycka kaplica (ok. poł. XIX w.) z ludowymi rzeźbami św. Kazimierza i św. Jacka w ołtarzu. W jej sąsiedztwie nagrobek Florentyna Lisieckiego, właściciela ziemskiego. Ma on formę figury Matki Bożej stojącej na cokole imitującym skalną bryłę oplecioną roślinnością. Obok, wystawiony w 1911 r. nagrobek Franciszka Łęczyckiego, jego córki Tekli Olędzkiej i wnuka Franciszka Olędzkiego. Większość grobowców znajdujących się na cmentarzu należy do starych rodów zamieszkujących Przesmyki i okolice: Głuchowskich, Kalickich, Kamińskich, Kukawskich, Lipińskich, Nasiłowskich, Olędzkich, Paprockich, Przesmyckich, Rzewuskich, Wielogórskich.
Koniec XIV w. - Założenie wsi w granicach Wielkiego Księstwa Litewskiego. Była gniazdem rodu Przesmyckich.
1. poł. XV w. - Fundacja kościoła parafialnego pw. św. Jakuba Apostoła.
1513 r. - Utworzenie województwa podlaskiego w granicach Wielkiego Księstwa Litewskiego. W jego skład weszła ziemia drohicka wraz z Przesmykami.
1569 r. - Włączenie województwa podlaskiego do Korony.
1657 r. - Budowa obecnie istniejącego kościoła, w miejscu poprzedniego spalonego, z fundacji Ludwika Wessla, miejscowego proboszcza.
1783 r. - Konsekracja kościoła, zapewne po gruntownym remoncie.
1795 r. - Wieś trafiła do zaboru austriackiego.
1809 r. - Wieś znalazła się w granicach Księstwa Warszawskiego.
1815 r. - Utworzenie Królestwa Polskiego (zabór rosyjski), które objęło także Przesmyki.
XIX w. - Remont kościoła.
1918 r. - Wieś znalazła się w granicach odrodzonego Państwa Polskiego.
- Grodzisk k. Sterdyni - kościół parafialny pw. Trójcy Przenajświętszej, drewniany, zbudowany w 1778 r. jako cerkiew unicka.
- Gródek nad Bugiem - kościół parafialny pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa, drewniany, zbudowany w 1743 r. jako cerkiew unicka.
- Paprotnia - kościół parafialny pw. św. Bartłomieja Apostoła, drewniany, zbudowany w 1761 r. Obecny kształt uzyskał podczas przebudowy w 1906 r.
- Rogów - kościół parafialny pw. św. Anny, drewniany, zbudowany w 1815 r. jako cerkiew unicka.
- Rozbity Kamień - kościół parafialny pw. Trójcy Przenajświętszej, drewniany, zbudowany w 1778 r.
- Sawice - kościół parafialny pw. św. Jerzego, drewniany, zbudowany w 1815 r. (lub 1738 r.) jako cerkiew unicka.
- Seroczyn k. Sterdyni - kościół parafialny pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, zbudowany w 1849 r. (lub 1670 r.) jako cerkiew unicka.
- Węgrów - zbór ewangelicki, drewniany, zbudowany w 1679 r. na cmentarzu z nagrobkami z XVII w.