Drewniane skarby Mazowsza - szlak drewnianej architektury sakralnej.

Mazowsze jest niezwykle bogate w przykłady sakralnego budownictwa drewnianego. Na terenie województwa odnotować można ponad 200 godnych uwagi obiektów.

Na obecnym etapie realizacji projektu "Skarbiec Mazowiecki - szlaki turystyczne obiektów sakralnych w Warszawie i na Mazowszu" pragniemy  zachęcić do odwiedzenia i poznania wybranych obiektów.

Na Mazowieckim Szlaku Drewnianej Architektury Sakralnej, któremu nadajemy nazwę Drewniane skarby Mazowsza, będziecie Państwo mogli zwiedzić aż 67 niezwykłych obiektów. Są to w większości mało znane i, choćby z tego powodu, rzadko odwiedzane kościoły i kaplice. Przy typowaniu obiektów braliśmy pod uwagę przede wszystkim ich historię, walory architektoniczne, rolę w lokalnym i ponadlokalnym życiu religijnym. Znajdujące się na szlakach świątynie pozwalają zapoznać się z różnorodnymi, zmieniającymi się w ciągu wieków, formami ich rozplanowania, kształtowania bryły, czy też wyposażenia i zdobienia wnętrza.

Na szlaku Drewniane skarby Mazowsza umieszczone zostały drewniane obiekty sakralne, podzielone na 6 tzw.  pętli: ciechanowską(14 obiektów), ostrołęcką (11), płocką (14), siedlecką (9), warszawską-wschodnią (8) i warszawską-zachodnią (10). W przygotowaniu - pętla radomska (7)

Dla zainteresowanych materiałami drukowanymi wydaliśmy miniprzewodnik "Drewniane skarby Mazowsza" z mapą.

Podróżując z Warszawy do Gdańska drogą krajową nr 7 warto w Przyborowicach zjechać 11 kilometrów na zachód w kierunku Naruszewa, by zobaczyć jeden z ciekawszych kościołów drewnianych, jakie pod koniec XVIII w. wzniesiono na Mazowszu.

HISTORIA

Prawdopodobnie już w XIII w. w Naruszewie została erygowana parafia pw. św. Tekli. Jednak po raz pierwszy miejscowy kościół, którego patronem był św. Tomasz, wzmiankowany jest w 1424 r. Może to być już druga z kolei świątynia istniejąca w tym miejscu, ponieważ pierwsza, wybudowana w momencie powstania parafii, zapewne otrzymała za patronkę św. Teklę.

Od XIV w., dzięki nadaniu księcia mazowieckiego Siemowita III, wieś znalazła się w posiadaniu zgromadzenia sióstr norbertanek z Płocka i aż do końca XVIII stulecia stanowiła ich własność. Dlatego kolejne kościoły drewniane, jakie budowano od tej pory w Naruszewie, powstawały z fundacji proboszczów norbertanek płockich.

Tak było w 1645 r., gdy biskup sufragan płocki Wojciech Tolibowski, "natenczas proboszcz Panien Norbertanek Płockich", po spaleniu poprzedniej świątyni w 1629 r., ufundował nowy kościół "na formę krzyża". Jednak przeprowadzona ponad sto lat później wizytacja (w 1775 r.) określa stan jego zachowania jako "po części nadrujnowany". Nic więc dziwnego, że w 1786 r. jeden z kolejnych proboszczów norbertanek płockich i prałat kapituły płockiej, ks. Konstanty Wolicki, wystawił kolejną świątynię drewnianą, która szczęśliwie zachowała się do naszych czasów.

Patrząc z zewnątrz na kościół w Naruszewie nie można zobaczyć wyraźnego podziału na nawę i prezbiterium. Wszystko dlatego, że korpus świątyni wzniesiono na planie wydłużonego prostokąta, a wewnątrz wyodrębniono prezbiterium. Dopiero za nim - od wschodu - została dostawiona prostokątna zakrystia, jednakowej szerokości z prezbiterium. Z kolei od zachodu do nawy przybudowana została kruchta główna.

Kościół jest budowlą orientowaną, a więc usytuowaną na osi wschód-zachód, z prezbiterium zwróconym w kierunku wschodnim. Podobnie, jak praktycznie wszystkie kościoły drewniane na Mazowszu, został wzniesiony w konstrukcji zrębowej, którą z zewnątrz oszalowano, a w późniejszych czasach wzmocniono lisicami, aby uniemożliwić rozsuwanie się belek na boki.

Nad całością znajduje się wspólny dach dwuspadowy, który - podobnie jak i daszek dwuspadowy nad kruchtą główną - pokryty jest blachą. Nad środkową częścią nawy góruje ośmioboczna wieżyczka na sygnaturkę.

Wchodząc od zachodu przez kruchtę główną do świątyni mamy przed sobą jednonawowe wnętrze, przekryte wspólnym stropem płaskim. 

• Belka tęczowa z późnogotyckim krucyfiksem, pochodzącym z 1. poł. XVI w.
• Manierystyczny ołtarz główny z 1. poł. XVII w. (ok. 1630-1640), który trafił do Naruszewa prawdopodobnie z kościoła norbertanek w Płocku na początku XIX stulecia. W jego polu środkowym znajduje się rzeźba Matki Bożej z Dzieciątkiem, pochodząca z okresu budowy ołtarza, natomiast na zasuwie umieszczony jest XVII-wieczny obraz "Święta Trójca".
• Z tego samego kościoła i z tego samego okresu (ok. 1630-1640) pochodzi również manierystyczna ambona, usytuowana przy północnej ścianie prezbiterium.\
• Dwa barokowe ołtarze boczne pochodzą z XVIII w. - w polu głównym ołtarza lewego umieszczony jest obraz "Matka Boża Częstochowska" z 1911 r., w polu głównym ołtarza prawego XVIII-wieczny obraz "Św. Tekla".
• Przy zachodniej ścianie nawy usytuowany jest chór muzyczny, wsparty na dwóch słupach. Na nim znajdują się organy, zbudowane w 1883 r. w warszawskiej firmie Leopolda Blomberga.

Teren kościoła otoczony jest metalowym ogrodzeniem, do którego prowadzą dwie bramy: główna od zachodu i boczna od południa.

• Na południe od kościoła stoi drewniana dzwonnica, pochodząca z XIX w., która została wzniesiona na planie kwadratu, o boku 3,70 m. Jej konstrukcję stanowią drewniane słupy, które wzmocniono ryglami i zastrzałami. Ściany z zewnątrz są oszalowane, w górnej części z każdej strony znajdują się po dwa wycięte otwory głosowe. Nad nią znajduje się dach namiotowy, kryty blachą.

XIII w. - Zapewne wówczas została erygowana w Naruszewie parafia pw. św. Tekli.

XIV w. - Książę mazowiecki Siemowita III nadaje wieś zgromadzeniu sióstr norbertanek z Płocka, w których rękach pozostaje ona do końca XVIII stulecia.

1424 r. - Pierwsza wzmianka o miejscowym kościele pw. św. Tomasza.

1645 r. - W Naruszewie zostaje wybudowana kolejna świątynia drewniana "na formę krzyża", której fundatorem jest biskup sufragan płocki Wojciech Tolibowski, prepozyt norbertanek płockich.

1786 r. - Jeden z kolejnych proboszczów norbertanek płockich, ks. Konstanty Wolicki, wystawia nową świątynię drewnianą, która zachowała się do naszych czasów.

1827 r. - We wsi Naruszewo jest 20 domów i 134 mieszkańców.

1885 r. - Miejscowa parafia należy do dekanatu płońskiego diecezji płockiej i liczy 1257 wiernych.

1885 r. - W Naruszewie jest 46 domów i 503 mieszkańców.

1992 r. - Ostatni kapitalny remont kościoła pod kierunkiem miejscowego proboszcza, ks. Stanisława Opolskiego.

2006 r. - Parafia w Naruszewie, którą tworzy 7 miejscowości, należy do dekanatu płońskiego diecezji płockiej i liczy 1180 wiernych.

Kościół w Naruszewie jest jednym z 14 obiektów usytuowanych na "pętli płockiej" Szlaku Architektury Drewnianej. W jego najbliższym sąsiedztwie znajdują się kolejne kościoły drewniane, należące do tej samej pętli:

• Grodziec - miejscowość położona 7 km na południowy-wschód od Naruszewa (dojazd przez Kębłowice), z kościołem parafialnym pw. św. Bartłomieja, pochodzącym z 1854 r.
• Kucice - miejscowość położona 10 km na północny-zachód od Naruszewa (dojazd przez Nacpolsk), z kościołem parafialnym pw. św. Michała Archanioła, pochodzącym z 1783 r.

oraz obiekty należące do "pętli ciechanowskiej":

• Królewo - miejscowość położona 18 km na północny-wschód od Naruszewa (dojazd przez Przyborowice, Starą Wronę i Joniec), z kościołem parafialnym pw. św. Zygmunta, pochodzącym z 1639 r.
• Sarbiewo - miejscowość położona 20 km na północ od Naruszewa (dojazd przez Wróblewo i Płońsk), z kościołem parafialnym pw. św. Stanisława, pochodzącym prawdopodobnie z przełomu XVII i XVIII w.