województwo mazowieckie, powiat miński, gmina Latowicz
archidiecezja warszawska, dekanat warecki
GPS: N 52.026528, E 21.806164
257521093
Szlak " Sakralne Perły Mazowsza" to pierwszy etap prezentacji najcenniejszych obiektów sakralnych na Mazowszu. Znajdą się na nim zarówno zabytki tej klasy, co katedra w Płocku, jak i sanktuarium w Loretto, czy kaplica w Choszczówce, związana ze sługa Bożym kard. Stefanem Wyszyńskim. O ich znaczeniu decydują zarówno walory historyczne, jak i religijne - wiele z nich to interesujące miejsca pielgrzymkowe lub związane z wybitnymi postaciami polskiego życia religijnego i patriotycznego.
Parafia w Latowiczu powstała prawdopodobnie już w XI w., zaś według dokumentów na przełomie XIII i XIV w. Patronem pierwszego drewnianego kościoła był św. Wawrzyniec. Kolejny kościół pw. św. Anny ufundowała w 1400 r. Anna, księżna mazowiecka.
W XVI w. za czasów królowej Bony rozwój miejscowości i okolicy, powstawanie nowych miasteczek i parafii spowodowało powołanie w Latowiczu dekanatu, co podniosło rangę nie tylko parafii, ale i miasta.
W 1548 r. księżna Anna Radziwiłłowa ufundowała nowy kościół również pw. św. Anny. Kościół był częściowo murowany i posiadał cztery kaplice. Podczas pożaru miasta w 1613 r. świątynia ta spłonęła. W XVII w. następny kościół, pw. św. Ducha, wystawił ks. Stanisław Falęcki. Na przełomie XVII i XVIII w. Latowicz przeżywał okres swej świetności. W tym czasie poza kościołem parafialnym miasto posiadało jeszcze trzy inne świątynie katolickie: pw. św. Ducha, pw. św. Wawrzyńca i kościółek przyszpitalny pw. św. Ducha. Zostały one zniszczone podczas potopu szwedzkiego. W latach 1733-1737 nowy kościół pw. Świętej Trójcy wystawił swoim sumptem August Aleksander Czartoryski, wojewoda ruski i starosta katowicki.
Ponowny rozwój miasta oraz wzrost liczby wiernych spowodował wybudowanie nowego murowanego kościoła. Wykonanie projektu świątyni powierzono architektowi Józefowi Piusowi Dziekońskiemu. Kościół wzniesiono w latach 1909-1911 w okresie zaboru rosyjskiego, zaś stary kościół rozebrano w 1918 r. Konsekracji kościoła pw. św. Walentego i św. Trójcy dokonał 23 czerwca 1920 r. kard. Aleksander Kakowski, arcybiskup metropolita warszawski.
W parafii latowickiej działa wiele bractw, m.in. Bractwo św. Walentego. Na odpust św. Walentego przybywają liczni wierni, nie tylko z parafii. W ciągu wielowiekowej historii parafii zmieniała się jej przynależność do diecezji: na początku jako pierwsza po wschodniej stronie Wisły należała ona do diecezji poznańskiej, następnie od 1894 r. do archidiecezji warszawskiej, a obecnie od 1992 r. do diecezji warszawsko-praskiej.
Neogotycki kościół pw. św. Walentego i św. Trójcy został wzniesiony według projektu wybitnego architekta Józefa Piusa Dziekońskiego (1844-1927), którego dziełem są m.in. bazyliki: św. Floriana w Warszawie, Wniebowzięcia NMP w Białymstoku i katedra pw. Opieki NMP w Radomiu. Dziekoński stworzył dzieło wybitne, które góruje nad miejscowością i jest wizytówką Latowicza.
Kościół (o wysokości 65,3 m, długości 57,5 m i szerokości 33,5 m) został wybudowany na planie krzyża łacińskiego. Jest on budowlą orientowaną (prezbiterium zwrócone na wschód), trójnawową o układzie bazylikowym (nawy boczne są niższe od nawy głównej). Kościół może jednorazowo pomieścić 6000 osób. Budowla reprezentuje jednolity neogotyk, który cechują: mur z cegły, przypory, ostrołukowe okna, sterczyny, wieżyczki, blendy, kuliste naświetla i inne elementy architektoniczne. Imponująca jest ściana szczytowa zwieńczona wbudowaną w nią wieżą z zegarem i dwoma wieżyczkami po bokach. Oko zachwycają piękne dekoracje naśladujące gotyk - stworzony przez budowniczych średniowiecznych katedr. Wielostopniowe schody prowadzące do kościoła dodatkowo podkreślają monumentalność budowli.
Teren kościoła jest otoczony murem z początków XX w. Przestronne wnętrze świątyni jest trójdzielne z transeptem. Nawa główna jest zakończona węższym i niższym prezbiterium. Kościół posiada sklepienie krzyżowo-żebrowe. Całość świątyni jest otynkowana i pomalowana na biało.
- Neogotycki ołtarz główny wykonany w 1922 r. dzięki staraniom ks. Stefana Bakalarczyka.
- Drewniane ołtarze boczne pochodzące z poprzedniego kościoła.
- Ciekawostkę stanowią dwie ambony: nowa - umieszczona na filarze w nawie głównej oraz przeniesiona z poprzedniego kościoła - w kaplicy Matki Bożej Latowickiej.
- Lewa nawa boczna zakończona jest kaplicą Matki Bożej, zaś prawa - niszą z chrzcielnicą. W ramionach transeptu po stronie lewej jest ołtarz Matki Bożej Nieustającej Pomocy, po prawej zaś - ołtarz św. Walentego.
- Słynący łaskami renesansowy obraz bizantyjsko-włoski "Matka Boża z Dzieciątkiem" z XVII w., zwany Matką Bożą Łaskawą-Latowicką, przykryty srebrną barokową sukienką wykonaną przez złotnika warszawskiego Mietelskiego. - w kaplicy
- Cieszący się kultem obraz "Cud św. Walentego" z XIX w., przedstawiający świętego jako biskupa ze złotą mitrą i pastorałem oraz dziecko i starca prawdopodobnie chorych na epilepsję. Obraz jest zasłaniany, przy jego odsłonięciu grany jest hejnał skomponowany przez miejscowego organistę.
- Obraz "Św. Maksymiliana Kolbe", na którego odwrocie znajduje się podpis Franciszka Gajowniczka, za którego święty oddał życie w obozie koncentracyjnym w Auschwitz. (Gajowniczek pochodził z pobliskiej wsi Strachomin i często bywał na odpustach w Latowiczu). - w nastawie ołtarzowej Matki Bożej Nieustającej Pomocy
- Witraże w kilku oknach.
- Namalowane na ścianach trzy obrazy autorstwa Jana Molgi przedstawiające: Królową Polski, Chrzest Polski i Matkę Bożą Fatimską (w kaplicy).
- Organy 8-głosowe. - nad wejściem głównym
- Droga krzyżowa wykonana z wypalonej ceramiki.
- Wyposażenie pochodzące z poprzedniego kościoła, m.in.: barokowe ołtarze, marmurowa chrzcielnica oraz obrazy.
- Krzyż misyjny i kapliczka z figurą św. Floriana. - przy wejściu na teren przykościelny
- Wolno stojąca dzwonnica z trzema dzwonami: "Maryja", "Św. Stanisław Kostka" i "Św. Walenty".- w pobliżu kościoła
- Urząd Gminy (obok kościoła) i nieco dalej dom wójta znane z serialu "Ranczo". W pobliskiej wsi Jeruzal, zwanej Wilkowyje, rozgrywa się akcja serialu.
- Dwie murowane kapliczki słupowe, dwukondygnacyjne z poł. XIX w. - na rynku
- Mogiła Nieznanego Żołnierza z 1918 r., w której spoczywają prochy 3 żołnierzy polskich, 2 niemieckich i Żyda poległych w czasie I wojny światowej i wojny polsko-bolszewickiej. - na starym cmentarzu
- Grób Nieznanego Żołnierza z prochami 14 żołnierzy z okresu kampanii wrześniowej 1939 r., a także mogiła uchodźców poległych podczas bombardowań w 1939 r. - na nowym cmentarzu
XI w. - Założenie parafii i wzniesienie pierwszego drewnianego kościoła pw. św. Wawrzyńca.
1400 r. - Budowa kościoła pw. św. Anny fundacji Anny, księżnej mazowieckiej.
1613 r. - Spłonął drewniany kościół pw. św. Anny.
1737 r. - Wzniesienie nowego kościoła pw. Świętej Trójcy przez Augusta Aleksandra Czartoryskiego.
1909-1911 r. - Budowa obecnego kościoła.
1919 r. - Rozebranie XVIII-wiecznego kościoła.
1920 r. - Konsekracja neogotyckiego kościoła pw. św. Walentego i św. Trójcy.
- Sanktuarium Matki Bożej Siennickiej w Siennicy.
- Sanktuarium Matki Bożej Wielgoleskiej w Wielgolesie.
- Kościół pw. św. Wojciecha w Jeruzalu.