Drewniane skarby Mazowsza - szlak drewnianej architektury sakralnej.

Mazowsze jest niezwykle bogate w przykłady sakralnego budownictwa drewnianego. Na terenie województwa odnotować można ponad 200 godnych uwagi obiektów.

Na obecnym etapie realizacji projektu "Skarbiec Mazowiecki - szlaki turystyczne obiektów sakralnych w Warszawie i na Mazowszu" pragniemy  zachęcić do odwiedzenia i poznania wybranych obiektów.

Na Mazowieckim Szlaku Drewnianej Architektury Sakralnej, któremu nadajemy nazwę Drewniane skarby Mazowsza, będziecie Państwo mogli zwiedzić aż 67 niezwykłych obiektów. Są to w większości mało znane i, choćby z tego powodu, rzadko odwiedzane kościoły i kaplice. Przy typowaniu obiektów braliśmy pod uwagę przede wszystkim ich historię, walory architektoniczne, rolę w lokalnym i ponadlokalnym życiu religijnym. Znajdujące się na szlakach świątynie pozwalają zapoznać się z różnorodnymi, zmieniającymi się w ciągu wieków, formami ich rozplanowania, kształtowania bryły, czy też wyposażenia i zdobienia wnętrza.

Na szlaku Drewniane skarby Mazowsza umieszczone zostały drewniane obiekty sakralne, podzielone na 6 tzw.  pętli: ciechanowską(14 obiektów), ostrołęcką (11), płocką (14), siedlecką (9), warszawską-wschodnią (8) i warszawską-zachodnią (10). W przygotowaniu - pętla radomska (7)

Dla zainteresowanych materiałami drukowanymi wydaliśmy miniprzewodnik "Drewniane skarby Mazowsza" z mapą.

Początki Chynowa sięgają prawdopodobnie XIV w., gdy istniała tutaj osada przy trakcie łączącym Czersk z Grójcem. W kolejnym stuleciu - 17 lipca 1434 r. - została erygowana parafia pw. Świętej Trójcy. Jej fundatorem był Piotr Pilik herbu Rogala (Pilikowicz), wojewoda mazowiecki i zarazem dziedzic rozległych dóbr, do których należał m.in. Chynów.

Według różnych źródeł kościół powstał w XVI, XVII, a nawet XVIII stuleciu. Najbardziej prawdopodobna wydaje się wersja, że obecny kościół drewniany został wzniesiony w 1. poł. XVIII w. z wykorzystaniem materiału z wcześniejszej, XVII-wiecznej świątyni.

Wejście główne do kościoła znajduje się od południa. Ma to związek z mniej tradycyjnym sytuowaniem kościoła, który - w przeciwieństwie do zdecydowanej większości drewnianych świątyń mazowieckich - ma prezbiterium zwrócone nie w kierunku wschodnim, lecz północnym.

Jak wszystkie kościoły drewniane na Mazowszu, został on wzniesiony w konstrukcji zrębowej, którą wzmocniono lisicami i z zewnątrz oszalowano.

Nawa została zbudowana na planie zbliżonym do kwadratu, węższe prezbiterium, zamknięte jest trójbocznie. Do prezbiterium od zachodu przylega zakrystia, poprzedzona nowszym przedsionkiem, natomiast od wschodu dobudowany jest skarbczyk. Do nawy od południa dostawiona została w 1948 r. kruchta. Po obu stronach nawy znajdują się podcienia osłonięte okapowo dachem, uzyskane przez wydłużenie ściany południowej w obu kierunkach. Do znajdujących się w górnej kondygnacji zakrystii i skarbczyka - lóż kolatorskich prowadzą zewnętrzne schody, usytuowane wzdłuż ściany wschodniej i zachodniej. Jest to jedyne tego typu rozwiązanie nie tylko na Mazowszu.

Nad nawą i prezbiterium znajduje się wspólny dach dwuspadowy, nad kruchtą główną - daszek dwuspadowy, zaś nad przedsionkiem - daszek pulpitowy. Wszystkie pobite są gontem. Na kalenicy, w początkowej części nawy, została umieszczona w 1948 r. nowa czworoboczna wieżyczka na sygnaturkę.

Ponieważ kościół jest usytuowany na osi północ-południe, więc do nawy dostajemy się przez nowszą kruchtę główną, usytuowaną od południa. Po wejściu do wnętrza ukazuje się nam jednonawowe wnętrze, przekryte wspólnym dla nawy i prezbiterium stropem płaskim. Po obu stronach prezbiterium, ponad zakrystią i skarbczykiem, zobaczymy prostokątne otwory lóż kolatorskich.

Większość wyposażenia, znajdującego się wewnątrz świątyni, pochodzi z XVIII stulecia.

• Rokokowy ołtarz główny datowany jest na 2. poł. XVIII w., ale do jego budowy użyto elementów barokowych z XVIII w. W jego polu środkowym umieszczony jest obraz „Święta Trójca” (pochodzący prawdopodobnie z XVII w.), a wieńczą go dwie rzeźby z 2. poł. XVIII w. przedstawiające: z lewej strony - św. Józefa z Dzieciątkiem, z prawej - św. Jana Nepomucena.
• Z dwóch ołtarzy bocznych starszy jest ołtarz lewy, późnorenesansowy (1. poł. XVII w.). W jego polu głównym umieszczono obraz „Matka Boża z Dzieciątkiem”, datowany na XVII w. W ołtarzu prawym, o charakterze barokowym (zapewne z XIX w.), znajduje się XIX-wieczny obraz „Św. Antoni Padewski”.
• Barokowa ambona, pochodząca z początku XVIII w.
• Prospekt organowy (około 1700 r.), usytuowany na chórze muzycznym, wspartym na dwóch ozdobnie fazowanych słupach.

Teren przykościelny otoczony jest ceglanym murkiem z bramą główną od południa i boczną od zachodu.

• Na południowy-zachód od kościoła stoi drewniana dzwonnica, pochodząca z 1867 r., która została wzniesiona na planie kwadratu o boku 5,20 metra. Jej konstrukcję stanowią drewniane słupy, które wzmocniono ryglami i zastrzałami. Ściany z zewnątrz są oszalowane, w górnej części z każdej strony znajdują się po dwa prześwity dzwonowe. Całość pokryta jest  blaszanym dachem namiotowym, zwieńczonym sterczyną z krzyżem.
• Po przeciwnej stronie kościoła, na północny-zachód od drewnianej świątyni, znajduje się nagrobna płyta gotycka, wykonana z piaskowca z datą 1500 dla Bartłomieja z Belska Dużego, dziekana warszawskiego (zmarłego w 1527 r.).

1434 r. - Z fundacji Piotra Pilika (Pilikowicza), wojewody mazowieckiego, 17 lipca została erygowana parafia pw. Świętej Trójcy i wtedy zapewne powstał też pierwszy kościół drewniany.

1513 r. - Pierwsza wzmianka o kościele w Chynowie.

1603 r. - Parafia w Chynowie należała do dekanatu wareckiego w archidiecezji poznańskiej (archidiakonat warszawski).

XVIII w. - Prawdopodobnie w pierwszej połowie tego stulecia został wzniesiony drugi w kolejności kościół drewniany, który zachował się do dzisiaj.

1827 r. - Chynów liczył 23 domy i 220 mieszkańców.

1867 r. - Budowa nowej dzwonnicy drewnianej przy kościele.

1880 r. - Miejscowa parafia należała do dekanatu grójeckiego (dawniej wareckiego)  archidiecezji warszawskiej i liczyła 950 wiernych.

1948-1949 - Gruntowny remont kościoła, przeprowadzony staraniem ks. Feliksa Grodeckiego (wówczas od południa dostawiono kruchtę główną).

2006 r. - Parafia w Chynowie  należała do dekanatu czerskiego archidiecezji warszawskiej i liczyła 3480 wiernych.

Kościół w Chynowie jest jednym z pięciu kolejnych obiektów, dodanych w nowym projekcie„Skarbiec Mazowiecki 2 - rozwój i komercjalizacja produktu” do istniejącej już „Pętli warszawskiej-zachodniej” Szlaku drewnianej architektury sakralnej. Znalazły się na niej również:

● Dobrzyków - miejscowość położona 110 km od Chynowa (dojazd przez Grójec, Sochaczew i Iłów), z kościołem parafialnym pw. Narodzenia NMP, pochodzącym z lat 1775-1776.

● Iłów - miejscowość położona 85 km od Chynowa (dojazd przez Grójec i Sochaczew), z kaplicą usytuowaną na cmentarzu parafialnym, pochodzącą prawdopodobnie z przełomu XVIII i XIX w.

● Troszyn Polski - miejscowość położona 105 km od Chynowa (dojazd przez Grójec, Sochaczew i Iłów), z kościołem parafialnym pw. św. Leonarda, pochodzącym z 1636 r.

● Wilków - miejscowość położona 35 km od Chynowa (dojazd przez Grójec), z kościołem parafialnym pw. św. Wawrzyńca, pochodzącym z 1618 r.