Drewniane skarby Mazowsza - szlak drewnianej architektury sakralnej.
Mazowsze jest niezwykle bogate w przykłady sakralnego budownictwa drewnianego. Na terenie województwa odnotować można ponad 200 godnych uwagi obiektów.
Na obecnym etapie realizacji projektu "Skarbiec Mazowiecki - szlaki turystyczne obiektów sakralnych w Warszawie i na Mazowszu" pragniemy zachęcić do odwiedzenia i poznania wybranych obiektów.
Na Mazowieckim Szlaku Drewnianej Architektury Sakralnej, któremu nadajemy nazwę Drewniane skarby Mazowsza, będziecie Państwo mogli zwiedzić aż 67 niezwykłych obiektów. Są to w większości mało znane i, choćby z tego powodu, rzadko odwiedzane kościoły i kaplice. Przy typowaniu obiektów braliśmy pod uwagę przede wszystkim ich historię, walory architektoniczne, rolę w lokalnym i ponadlokalnym życiu religijnym. Znajdujące się na szlakach świątynie pozwalają zapoznać się z różnorodnymi, zmieniającymi się w ciągu wieków, formami ich rozplanowania, kształtowania bryły, czy też wyposażenia i zdobienia wnętrza.
Na szlaku Drewniane skarby Mazowsza umieszczone zostały drewniane obiekty sakralne, podzielone na 6 tzw. pętli: ciechanowską(14 obiektów), ostrołęcką (11), płocką (14), siedlecką (9), warszawską-wschodnią (8) i warszawską-zachodnią (10). W przygotowaniu - pętla radomska (7)
Dla zainteresowanych materiałami drukowanymi wydaliśmy miniprzewodnik "Drewniane skarby Mazowsza" z mapą.
Trudno tak od razu trafić do kościółka w Drogiszce, usytuowanego na wzniesieniu w lesie, za wsią. Ale komu już się to uda, ten będzie miał okazję zobaczyć sanktuarium Świętego Krzyża, a z pobliskiego źródełka zaczerpnąć wody, której przypisuje się uzdrowicielską moc i która m.in. pomaga przy chorobach oczu. Jeśli zaś trafi tu 6 sierpnia (święto Przemienienia Pańskiego) lub 14 września (święto Podwyższenia Krzyża Świętego) będzie mógł wziąć udział w największych odpustach, jakie odbywają się na północnym Mazowszu.
Po raz pierwszy Drogiszka pojawia się na kartach historii w roku 1413. Wówczas mieszkańców Drogiski - jak się wówczas nazywała wieś - okradli mieszczanie z Niborka, czyli dzisiejszej Nidzicy, która wówczas była miastem na terenie Państwa Krzyżackiego, położonym niedaleko granicy z Mazowszem. Przez kolejne lata zmieniali się właściciele wsi, aż w XVI w. Drogiszka trafiła w ręce rodziny Narzymskich.
W połowie XVII w. jej kolejnym właścicielem został Mikołaj Narzymski, dworzanin królewski, rotmistrz wojsk koronnych, późniejszy chorąży płocki i podkomorzy płocki (od 1678 r.). Właśnie on jest fundatorem istniejącego do dzisiaj kościołka, który został zbudowany jako kaplica, zapewne pomiędzy 1635 a 1644 r. Kaplica powstała na terenie, gdzie według miejscowej legendy pod koniec XVI w. młynarzowi, który mieszkał przy kościele w Niedzborzu, ukazał się św. Franciszek i wskazał, gdzie ma postawić krzyż. Wkrótce w to miejsce, znajdujące się niedaleko Drogiszki, zaczęli przybywać okoliczni mieszkańcy, aby się tutaj modlić, a fakt ten potwierdza wizytacja z 1598 r. Szczególnie licznie wierni przybywali na święto Znalezienia Krzyża (4 maja), Przemienienia Pańskiego (6 sierpnia) i Podwyższenia Krzyża (14 września).
W aktach wizytacyjnych z 1776 r. kaplica jest już nazwana "kościółkiem św. Rocha", jednak nie wiadomo, kiedy zmieniono jego wezwanie na obecnie używane. Kościółek pw. Świętego Krzyża przetrwał do naszych czasów i nadal aktualne są słowa, które napisano o nim w 1890 r. w "Przeglądzie Katolickim": "Jak przed wiekami, tak i dzisiaj na 6 sierpnia, czyli na odpust Przemienienia Pańskiego, do tej niewielkiej świątyni ciągną wielotysięczne rzesze wiernych". Dlatego dzisiaj Drogiszka jest nazywana Sanktuarium Podwyższenia Świętego Krzyża.
Zapewne w pierwszej wersji, kiedy powstawała kaplica, obiekt składał się tylko z nawy i dobudowanego do niej od wschodu prezbiterium. Dopiero w późniejszych latach w przedłużeniu prezbiterium dostawiono zakrystię, natomiast od zachodu dobudowano wieżę na planie kwadratu, zwieńczoną blaszanym hełmem. O ile wieża została wzniesiona w konstrukcji słupowo-ramowej, to już cała reszta jest konstrukcji zrębowej, z zewnątrz oszalowana i wzmocniona lisicami.
Nad nawą, prezbiterium i zakrystią znajdują się oddzielne dachy dwuspadowe, nad dwoma ostatnimi częściami przechodzące w wielopołaciowe. Wszystkie pokryte są gontem. Nad końcową częścią nawy umieszczono kwadratową wieżyczkę na sygnaturkę.
Ciekawe rozwiązanie - rzadko spotykane na Mazowszu, bardziej kojarzące się z sobotami przy świątyniach małopolskich - zastosowano przed wejściem głównym do kościoła. Jest ono poprzedzone obszernym podcieniem, którego konstrukcja wspiera się na 12 słupach.
Skromne wnętrze nakryte jest wspólnym dla nawy i prezbiterium stropem belkowym, tzw. nadsiębitką.
W tym pozostającym na uboczu kościółku wyposażenie przedstawia się dość skromnie. Wewnątrz znajduje się tylko
- Nie będący zabytkiem ołtarz główny, w którego środkowej części umieszczony jest współczesny krucyfiks, w górnej części obraz "Przemienienie Pańskie".
- Manierystyczne tabernakulum z 1. poł. XVII w. (a więc pochodzące z czasów budowy kaplicy).
- Od zachodu chór muzyczny, wsparty na dwóch słupach.
Drewniany kościółek usytuowany jest poza wsią, na leśnym wzniesieniu, otoczony cennymi okazami starodrzewu (lipy drobnolistne, dęby szypułkowe, sosny pospolite). Teren parku kościelnego, ukształtowanego w XIX w. ma ponad 5 hektarów powierzchni.
- Na przełomie XX i XIX w. wokół kościoła pojawiło się kilka nowych obiektów: zbudowano zadaszony ołtarz polowy, postawiono krzyż, a pomnikiem upamiętniono 400-lecie udokumentowania kultu (1598-1998).
- Na terenie przylegającym do kościoła została zbudowana Droga krzyżowa z 14 krzyżami-stacjami, mierzącymi po kilka metrów wysokości.
- Niedaleko drewnianej świątyni znajduje się źródełko z wodą, któremu od wieków wierni przypisują cudowną moc. Ma ona m.in. być doskonałym lekiem na choroby oczy.
- Obok źródełka na wysokim kamiennym postumencie znajduje się krzyż, pochodzący z 1889 r.
1413 r. - Po raz pierwszy wzmiankowana jest wieś Drogiszka (jako Drogiska).
1598 r. - W miejscu dzisiejszego kościoła istnieje krzyż, pod którym ludzie z okolicznych parafii modlili się w święto Podwyższenia Świętego Krzyża i na św. Franciszka.
1. poł. XVII w. - Wybudowanie drewnianej kaplicy (zapewne pomiędzy 1635 a 1644 r.).
1827 r. - W Drogiszce jest 14 domów i 174 mieszkańców.
1881 r. - "Kaplica katolicka z dwoma odpustami" w Dorgiszce należy do parafii w Żurominku Kapitulnym (diecezja płocka).
1881 r. - We wsi jest 59 domów i 211 mieszkańców.
2006 r. - Drogiszka stanowi filię parafii w Niedzborzu, który należy do dekanatu strzegowskiego diecezji płockiej.
Kościół w Drogiszce jest jednym z 14 obiektów usytuowanych na "pętli ciechanowskiej" Szlaku Drewnianej Architektury Sakralnej na Mazowszu. W jego sąsiedztwie znajdują się kolejne kościoły drewniane, należące do tej samej pętli:
- Lekowo - miejscowość położona 14 km na południowy-wschód od Drogiszki (dojazd przez Niedbórz), z kościołem parafialnym pw. św. Stanisława, pochodzącym z lat 1772-1773.
- Malużyn - miejscowość położona 24 km południowy-wschód od Drogiszki (dojazd przez Niedzbórz, Chotum i Młock), z kościołem parafialnym pw. św. Wojciecha, pochodzącym z XV/XVI w. (murowane prezbiterium) i z 1780 r. (drewniana nawa).
- Strzegowo - miejscowość położona 7 km na południowy-zachód od Drogiszki (dojazd przez Niedzbórz i Pokrytki), z dawnym kościołem parafialnym pw. św. Anny, pochodzącym z lat 1755-1756.
- Żurominek Kapitulny - miejscowość położona 5 km na północny-zachód od Drogiszki (dojazd przez Ignacewo), z kościołem parafialnym pw. św. Stanisława, pochodzącym z 1754 r.
Zaloguj się
0
GPS: N 52.951171, E 20.381746
Wydarzenia
Historia
Architektura
Zabytki
W otoczeniu
Daty historyczne
Na szlaku
