Kościół ewangelicko-reformowany

Al. Solidarności 74, 00-175 Warszawa

Szlak: Bijące Serce Historii, pętla: Warszawski szlak ekumeniczny

Kościół ewangelicko-reformowany
Widok ogólny/fot. Jacek Wiśniewski
Następny

Opis


Informacje podstawowe

Współrzędne GPSGPS: N 52.243863, E 20.998480

Strona WWWWWW


HistoriaHistoria

Ewangelicy-reformowani (kalwiniści) należą do najstarszych historycznych wspólnot protestanckich Europy i wywodzą się z nurtu reformacji szwajcarskiej, ukształtowanej na bazie myśli Jana Kalwina i Ulricha Zwingliego. Niewielka, ale bardzo aktywna, społeczność …
Bijące Serce Historii to zbiór tras i proponowanych sposobów zwiedzania warszawskich kościołów. Nazwa szlaku  wyraża przekonanie, że w warszawskich kościołach zapisana została historia stolicy i Polski.

W pierwszej fazie tej części projektu "Skarbiec Mazowiecki" proponujemy zwiedzanie 48 świątyń, uwzględniają one podstawowe kategorie zwiedzania, np."  kościoły wotywne, świątynie związane z kapłańską drogą bł. ks. Jerzego Popiełuszki, kościoły Traktu Królewskiego a także miejsca związane z bł. Janem Pawełem II.

Ewangelicy-reformowani (kalwiniści) należą do najstarszych historycznych wspólnot protestanckich Europy i wywodzą się z nurtu reformacji szwajcarskiej, ukształtowanej na bazie myśli Jana Kalwina i Ulricha Zwingliego. Niewielka, ale bardzo aktywna, społeczność ewangelików reformowanych była obecna w życiu miasta od XVI stulecia. Jednak obowiązujący wciąż na Mazowszu dekret księcia Janusza zabraniał osiedlania się innowiercom i posiadania własnych świątyń. Dlatego dopiero w XVIII w., po traktacie warszawskim 1768, możliwe stało się oficjalne utworzenie tutejszej parafii (1776). Korzystała ona ze skromnego obiektu w ówczesnej jurydyce Leszno (rejon obecnej al. Solidarności). Dziś w dawnym budynku kościelnym ma swoją siedzibę Warszawska Opera Kameralna. Budowę obecnego kościoła rozpoczął w 1866 r. ks. Józef Spleszyński - pastor warszawskiego zboru w l. 1808-1879. Z powodu braku funduszy prace trwały aż czternaście lat. Niewielka społeczność ewangelicko-reformowana, mimo ofiarności parafian, musiała na ten cel zaciągnąć sporą pożyczkę. Dopiero w 1878 r. udało się wznieść wieżę i przykryć sklepieniem nawy. O budowie informowała warszawiaków ówczesna prasa. Choć zdarzały się i głosy krytyczne, pisano przede wszystkim, że „będzie to ozdoba panoramy miasta”, a strzelista wieża „wygląda jak delikatna, ażurowa koronka”. 24 października 1880 r. nowy kościół poświęcił ks. August Diehl. Uroczystość otwarcia stała się wydarzeniem w życiu miasta - zgromadziła oprócz miejscowych ewangelików reformowanych, przedstawicieli zaprzyjaźnionych kościołów z Litwy, Łotwy i Żmudzi, wielu zaproszonych gości, wśród których znajdowali się przedstawiciele świata nauki, finansjery i prasy, a także władze Królestwa oraz prezydent Warszawy Sokrates Starynkiewicz. Po otwarciu nowego kościoła dawny obiekt przeznaczono na inne cele parafialne (mieścił się tam sierociniec, sala konferencyjna i biura). Przy parafii działały liczne instytucje charytatywne – szkoła elementarna, przytułek dla sierot, dom starców i kalek. W okresie międzywojennym parafia skupiona przy kościele na Lesznie działała bardzo aktywnie, rozwijały się wydawnictwa (w tym wydawane do dziś czasopismo „Jednota”), biblioteka, pomoc chorym i ubogim, praca ekumeniczna .Do wybuchu II wojny światowej na terenie Rzeczpospolitej funkcjonowały dwa Kościoły Ewangelicko-Reformowane (Jednota Warszawska i Jednota Wileńska), stanowiące osobne organizmy ustrojowe. W czasie okupacji kościół i zabudowania parafialne stanowiły tzw. enklawę ewangelicką w rejonie utworzonego przez Niemców getta żydowskiego. Sąsiadujące bezpośrednio z zamkniętą dzielnicą obiekty stały się punktami pomocy dla ludności żydowskiej (przerzuty dokumentów, ludzi, żywności), co upamiętnia znajdujący się na tyłach al. Solidarności jeden z pomników granic getta warszawskiego. Wielu ewangelików reformowanych, związanych z warszawskim kościołem, było zesłanych do obozów, zaangażowanych w konspirację czy walkę zbrojną, zarówno w kampanii wrześniowej jak i w powstaniu warszawskim. W 1944 r. kościół został poważnie uszkodzony (m.in. spłonęło prezbiterium wraz z drewnianą neogotycką kazalnicą, zniszczono zakrystie, a postrzelaną wieżę Niemcy przygotowali do wysadzenia), ale cała budowla ocalała, a zniszczenia po wojnie powoli odbudowano. Początkowo stan obiektu uniemożliwiał jego użytkowanie, korzystano więc z kaplicy metodystów przy ul. Mokotowskiej. Jednak już od 1947 r. (dzięki ofiarności wiernych, ale także pomocy kościołów szwajcarskich) nabożeństwa w kościele odbywały się regularnie. Aż do 1956 r. zbierali się w nim także luteranie, których świątynia na pl. Małachowskiego spłonęła we wrześniu 1939 r. Niewielka społeczność parafii skupionej przy kościele ewangelicko-reformowanym na Lesznie przez stulecia odciskała swą obecność w życiu miasta. Składały się na nią działania takich zasłużonych dla Warszawy rodów, jak m.in.: Arctowie, Tepperowie, Folandowie, Wernerowie, Drege’owie, Marconi czy Semadeni. Kościół i sąsiadujące z nim budynki parafialne służą także jako siedziba biskupów (superintendentów) - zwierzchników Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w Polsce oraz Konsystorza (najwyższego organu wykonawczego Kościoła). Są żywym ośrodkiem nie tylko religijnym. Przy parafii (w zakrystii kościoła) funkcjonuje Biblioteka Synodu, duszpasterstwo cudzoziemców narodowości chińskiej i wietnamskiej, działa Polskie Towarzystwo Hugenockie, ekumeniczny chór kameralny, w którym śpiewają osoby różnych wyznań. Parafia sprawuje patronat nad orkiestrą Concerto Polacco oraz chórem Sine Nomine, które wykonują utwory z epoki baroku i klasycyzmu. Organizowane w kościele koncerty cieszą się wielką popularnością wśród mieszkańców Warszawy.

Bijące Serce Historii


Bijące Serce Historii to zbiór tras i proponowanych sposobów zwiedzania warszawskich kościołów. Nazwa szlaku  wyraża przekonanie, że w warszawskich kościołach zapisana została historia stolicy i Polski.

W pierwszej fazie tej części projektu "Skarbiec Mazowiecki" proponujemy zwiedzanie 48 świątyń, uwzględniają one podstawowe kategorie zwiedzania, np."  kościoły wotywne, świątynie związane z kapłańską drogą bł. ks. Jerzego Popiełuszki, kościoły Traktu Królewskiego a także miejsca związane z bł. Janem Pawełem II.